Trường đại học – Phải để tiềm năng con người, công nghệ mới được phát huy

Một trường đại học (ĐH) muốn thành công phải là nơi truyền cảm hứng; biết khơi dậy quyết tâm khởi nghiệp; biết tạo những điều kiện thuận lợi để tiềm năng con người, tri thức mới, công nghệ mới được phát huy.

Chủ tịch nước Nguyễn Xuân Phúc thăm và tặng quà sinh viên ĐH Quốc gia TP.HCM tại KTX của ĐH này

Chủ tịch nước Nguyễn Xuân Phúc đã nhấn mạnh điều này khi tham dự lễ khai khóa ĐH Quốc gia TP.HCM năm 2022 mới đây. Tại lễ khai khóa, Chủ tịch nước chia sẻ với các giảng viên, cán bộ quản lý, nhà khoa học, sinh viên chủ đề “Sinh viên tiên phong trong đổi mới sáng tạo, thực hiện khát vọng xây dựng đất nước phồn vinh, hạnh phúc”.

Đổi mới sáng tạo còn khiêm tốn

Theo Chủ tịch nước, cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ tư phát kiến hàng loạt đột phá công nghệ, nhất là công nghệ kỹ thuật số tạo nên những chuyển biến sâu sắc và toàn diện trong đời sống kinh tế xã hội; thúc đẩy sự phát triển nhảy vọt của nhiều lĩnh vực, mang đến cả thời cơ và thách thức đối với mỗi quốc gia. Chính phủ và Bộ Thông tin – Truyền thông vừa qua đã phát động Tháng tiêu dùng số và Tuần quốc tế về sử dụng số. Những sự kiện này có ý nghĩa rất lớn với sự nghiệp hiện đại hóa đất nước, trước hết là ứng dụng công nghệ thông tin, phổ cập số vào nước nhà.

Chủ tịch nước cho biết, chiến lược quốc gia về số đang được triển khai một cách mạnh mẽ trong mọi ngõ ngách, mọi gia đình, mọi thành phần xã hội. Trong bối cảnh đó, “Đổi mới sáng tạo hay là thất bại” trở thành câu khẩu hiệu quyết định. Những quốc gia đứng ngoài xu hướng đó sẽ nhanh chóng trở nên lạc hậu, kém phát triển, từ đó kéo theo nhiều hệ lụy nghiêm trọng như bất ổn chính trị, xã hội và thậm chí nguy cơ mất chủ quyền đất nước. Đối với Việt Nam, đổi mới sáng tạo là chìa khóa vàng để tận dụng thời cơ, vượt qua thách thức, phát huy sức mạnh của cả hệ thống chính trị, sự cộng hưởng trí tuệ tập thể của 100 triệu dân nhằm đưa đất nước tiến nhanh đến năm 2045 (đây là thời điểm mà theo mục tiêu, nước ta sẽ trở thành nước phát triển có thu nhập cao).

Tuy nhiên, Chủ tịch nước cũng nhìn nhận, có một thực tế là dù đã nỗ lực nhiều nhưng bảng xếp hạng về đổi mới sáng tạo của Việt Nam còn khiêm tốn, chưa đột phá. Có nhiều nguyên nhân, thứ nhất, cả khu vực Nhà nước và tư nhân đều chưa thực sự ưu tiên chi cho khoa học công nghệ một cách tương xứng và sử dụng nguồn lực một cách hiệu quả. Tỷ lệ chi cho khoa học công nghệ của Việt Nam cả khu vực Nhà nước và tư nhân chỉ khoảng 0,44% GDP, mức này thấp hơn nhiều so với mức bình quân của thế giới là 2,23% GDP. Việt Nam đang tụt hậu về mức độ sẵn sàng công nghệ, đổi mới sáng tạo, năng suất lao động so với một số nước châu Á. Thứ hai, chưa thực sự có những chính sách tốt hoặc những bài toán hay, đúng tầm để kích thích sáng tạo và sự cống hiến của đông đảo các nhà khoa học, chuyên gia. Hành lang pháp lý và cơ chế chính sách còn thiếu đồng bộ, chưa thực sự tạo động lực cho phát triển và ứng dụng khoa học công nghệ. Thứ 3, còn ít doanh nghiệp Việt Nam quan tâm đầu tư cho nghiên cứu và phát triển đổi mới sáng tạo, chuyển giao ứng dụng công nghệ tiên tiến, ý tưởng mới vào sản xuất kinh doanh. Rất ít trường ĐH có những khuyến khích hiệu quả thúc đẩy hoạt động đổi mới sáng tạo.

ĐH Quốc gia TP.HCM phải tiên phong

Để hiện thực hóa mục tiêu trở thành nước phát triển, thu nhập cao, cuộc sống nhân dân ngày càng phồn vinh, hạnh phúc, Chủ tịch nước cho rằng, yếu tố quyết định vẫn là con người. Trách nhiệm của Chính phủ mà trực tiếp là Bộ GD-ĐT cũng như toàn ngành giáo dục là rất nặng nề. ĐH Quốc gia TP.HCM với sự quan tâm của Đảng, sự kỳ vọng của nhân dân và sự đầu tư của Nhà nước phải lĩnh ấn tiên phong, không ngừng đổi mới sáng tạo bằng những giải pháp đột phá.

Trong đó, Chủ tịch nước lưu ý ĐH Quốc gia TP.HCM xây dựng và hoàn thiện mô hình ĐH tiên tiến theo xu hướng thế giới; không ngừng cập nhật, đổi mới và phát triển chương trình đào tạo, tiếp cận trình độ các trường ĐH nghiên cứu trong khu vực châu Á. Mục tiêu không chỉ bắt kịp mà còn tiên phong trong xu hướng công nghệ và tri thức của thế giới.

Thay đổi tư duy quản lý, đổi mới cơ chế hoạt động khoa học và công nghệ nhằm giải phóng tối đa nguồn lực, chất xám của đội ngũ giáo sư, giảng viên, năng khiếu của sinh viên, khuyến khích đổi mới sáng tạo… Đẩy mạnh nghiên cứu khoa học xuất sắc các lĩnh vực công nghệ tiên tiến, liên ngành phục vụ cộng đồng; phát huy vai trò phản biện xã hội, tư vấn chính sách, nghiên cứu và chuyển giao công nghệ, khơi dậy tinh thần khởi nghiệp trong toàn trường.

Tập trung đầu tư phát triển khu đô thị ĐH Quốc gia TP.HCM hiện đại, thông minh trong đó có trung tâm khởi nghiệp và đổi mới sáng tạo gắn với Khu đô thị sáng tạo phía Đông TP.HCM. Tăng cường hỗ trợ giảng viên, sinh viên và doanh nghiệp tiếp cận nguồn lực cũng như cơ hội khởi nghiệp, đổi mới sáng tạo; góp phần hình thành hệ sinh thái đổi mới sáng tạo, tạo động lực phát triển mới cho vùng phía Nam và cả nước. Chủ động hội nhập quốc tế, hợp tác các trường ĐH, viện nghiên cứu có năng lực, uy tín trong và ngoài nước; cố gắng dẫn đầu trong một số xu hướng tri thức và công nghệ tiên phong; thúc đẩy các hoạt động đối ngoại, chú ý mở rộng cấp học bổng cho sinh viên quốc tế học tập ở ĐH Quốc gia TP.HCM.

Sinh viên là lực lượng quan trọng

Với sinh viên, Chủ tịch nước nhắn nhủ: “Là những người chủ tương lai của đất nước, mong các em không ngừng tự bồi dưỡng lý tưởng cách mạng, đạo đức trong sáng, lối sống lành mạnh, có lòng yêu nước, tự hào dân tộc; nêu cao tinh thần trách nhiệm với cộng đồng, phụng sự Tổ quốc, phục vụ nhân dân; không ngừng nuôi dưỡng khát vọng cống hiến bằng những hành động thiết thực, xem khó khăn là thử thách để dấn thân và trưởng thành”.

Các sinh viên cần tích cực học tập nâng cao trình độ, kỹ năng, ngoại ngữ, kinh nghiệm, xác lập tâm thế chủ động lĩnh hội và làm chủ công nghệ trong xu hướng cách mạng 4.0; tiên phong đổi mới sáng tạo, hun đúc và lan tỏa tinh thần khởi nghiệp. Mong ngày càng có nhiều sản phẩm đổi mới sáng tạo, nhiều thương hiệu khởi nghiệp, nhiều kỳ lân mang tên Việt Nam do chính sinh viên Việt Nam khởi sự.

Cùng với đó, các em cần chủ động hội nhập, nâng cao khả năng thích ứng và làm chủ trước những thay đổi nhanh chóng của thế giới; khám phá tìm tòi và chuyển hóa tri thức thành những sản phẩm cụ thể giúp ích cho cộng đồng, phát triển kinh tế đất nước. “Tôi hy vọng các sinh viên hôm nay là những giáo sư, tiến sĩ, kỹ sư, cử nhân và là một lực lượng doanh nhân hùng hậu trong tương lai; biến khát vọng thành hiện thực để tiếp tục xây dựng một Việt Nam cường thịnh hơn nữa” – Chủ tịch nước bày tỏ tin tưởng.

Mê Tâm