Trường Sư phạm Tây Nam bộ: Sáng mãi trong lòng thầy và trò

Trường Sư phạm Tây Nam bộ: Sáng mãi trong lòng thầy và trò - Audio

00:00 / 00:00

An audio error has occurred, player will skip forward in 2 seconds.

1 Trường Sư phạm Tây Nam bộ: Sáng mãi trong lòng thầy và trò Audio

Trường Sư phạm Tây Nam bộ chỉ tồn tại 14 năm từ 1961 đến 1975 nhưng đã trở thành nơi lưu dấu ký ức không bao giờ phai của những người thầy và trò từng gắn bó với mái trường này. Qua 14 khóa đào tạo cán bộ giáo dục và giáo viên, trường đã cung cấp cho vùng giải phóng Tây Nam bộ khoảng 600 cán bộ giáo dục tỉnh, huyện và hàng trăm giáo viên cấp 1 cùng khoảng 150 giáo viên cấp 2, tích cực góp sức cho công cuộc kháng chiến thắng lợi và công cuộc xây dựng hòa bình.

Những giáo viên và cựu học viên của trường trong một dịp họp mặt truyền thống

Giáo dục trong thời gian khó

Chúng tôi đã được gặp và trò chuyện với TS. Hồ Thiệu Hùng (cựu giáo viên Trường Sư phạm Tây Nam bộ, nguyên Giám đốc Sở GD-ĐT TP.HCM). Suốt cuộc đời gắn bó với ngành giáo dục, thầy Hùng nay đã về hưu và đã ngoài 80 tuổi. Mái tóc thầy đã bạc trắng nhưng ký ức về một thời “lái đò” vẫn vẹn nguyên, nhất là khi nhắc về Trường Sư phạm Tây Nam bộ.

Thầy Hùng cho biết, Tây Nam bộ trong thời kỳ kháng chiến chống Mỹ cứu nước là chiến trường nằm xa nguồn chi viện nhất. Tại nơi đây đã ra đời và tồn tại một ngôi trường sư phạm – Trường Sư phạm Trung cấp Tây Nam bộ. Khóa đầu tiên, trường đào tạo cán bộ giáo dục (nay gọi là quản lý giáo dục) được mở vào thời điểm cách mạng miền Nam vừa qua một bước ngoặt lớn: Đồng khởi thành công, nhiều nơi vùng đất tận cùng phía Nam của Tổ quốc đã phá vỡ được bộ máy kìm kẹp của địch nhưng lực lượng cán bộ của ta đã bị tiêu hao nặng nề nên rất mỏng. Đào tạo cán bộ quản lý giáo dục để gầy dựng phong trào giáo dục vùng giải phóng, đào tạo giáo viên để dạy cho thế hệ trẻ nơi đây, nhiệm vụ khó khăn tưởng chừng bất khả thi ấy đã được trao cho Tiểu ban Giáo dục Khu. Vậy là lớp đào tạo cán bộ giáo dục cho tỉnh Cà Mau được hình thành năm 1961, mở đầu cho các khoa tiếp theo, thành tiền thân của Trường Sư phạm Tây Nam bộ ra đời năm 1964. Giữa hoàn cảnh muôn vàn gian nguy thiếu thốn khi đó, lớp đào tạo cán bộ giáo dục đầu tiên được mở vào đầu năm 1961 tại rừng đước Cà Mau (rạch Lô Ráng, xã Tân Ân, huyện Ngọc Hiển) với khoảng 50 học viên của tất cả các huyện trong tỉnh. Thời gian học khoảng 4 tháng. Đồng chí Hồ Thế Thương (Hai Hành), cán bộ Ban Tuyên văn giáo Khu được phân công chịu trách nhiệm chính trong việc hướng dẫn và chỉ đạo lớp học. Từ năm 1961 đến 1975 trường đã đào tạo thành công 7 lớp đào tạo cán bộ giáo dục. Song song với đó là các khóa do chính trường sư phạm chiêu sinh.

Trong suốt những tháng ngày hoạt động, trường gặp vô vàn khó khăn. Trường không đóng nơi cố định mà phải thường xuyên dời căn cứ nhằm đối phó với pháo binh, máy bay, giang thuyền địch, các trận rải chất độc hóa học, trận tập kích của biệt kích, lúc sống giữa lòng dân vùng giải phóng Tây Nam bộ, khi thì ở sâu trong rừng. Gạo cho thầy và trò được cấp cho qua “đảm phụ kháng chiến”. Tài liệu và sách giáo khoa được chuyển bí mật từ miền Bắc vô. Giáo viên hình thành từ 3 nguồn: tại chỗ, từ thành vô (điển hình là gia đình bà Bùi Thị Mè – nguyên Thứ trưởng Bộ Y tế – Xã hội và Thương binh Chính phủ Cách mạng lâm thời Cộng hòa miền Nam Việt Nam – Bà mẹ Việt Nam anh hùng) và từ miền Bắc chi viện, có cả sinh viên mới tốt nghiệp Đại học Sư phạm Hà Nội và Vinh.

TS.Hồ Thiệu Hùng (cựu giáo viên Trường Sư phạm Tây Nam bộ, nguyên Giám đốc Sở GD-ĐT TP.HCM)

Được tôi luyện qua thử thách ác liệt của chiến tranh, các học viên sau khi rời nhà trường đã quên mình tham gia cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước trên nhiều cương vị khác nhau. Nhiều thầy cô giáo và học viên đã hy sinh giữa tuổi thanh xuân. Có đồng chí đã không may sa vào tay giặc bị giam cầm nơi nhà tù Phú Quốc nhưng vẫn kiên trung bất khuất như anh Mai Văn Bé (học viên khóa 1965); có người còn cùng bạn tù cướp tàu giặc vượt nhà tù Côn Đảo thành công như anh Nguyễn Văn Kỷ – Tám Nguyên (nguyên học viên sau thành giáo viên của trường); cũng có người bị giặc mổ bụng nhưng vẫn giữ vững khí tiết như anh Phan Văn Oanh (học viên khóa 1968).

Sau ngày hòa bình lập lại, những giáo viên, học viên còn sống của trường đã đều được đi học nâng cao trình độ văn hóa và chuyên môn rồi tham gia công tác ở nhiều ngành. Nhiều người được bổ nhiệm vào các cương vị chủ chốt trong hệ thống chính trị từ địa phương đến Trung ương, được phong tặng danh hiệu cao quý, có 3 người đạt học vị tiến sĩ.

Hoàn thành nhiệm vụ lịch sử

Đến nay, Ban Liên lạc Trường Sư phạm Tây Nam bộ đã trải qua 7 lần họp mặt. Vào ngày 6 và 7-3-2025 trường họp mặt lần thứ 8 tại TP.HCM nhân dịp kỷ niệm 50 năm ngày giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước.

Tính chung từ năm 1961 đến 1975, Trường Sư phạm Tây Nam bộ đã mở 14 khóa đào tạo cán bộ giáo dục và giáo viên với hơn 600 cán bộ giáo dục tỉnh, huyện và hàng trăm giáo viên cấp 1 và 2 trong đó có 150 giáo viên cấp 2. Trường Sư phạm Tây Nam bộ kể từ lúc thành lập đến khi hoàn thành nhiệm vụ lịch sử chỉ tồn tại có 14 năm. Tuổi đời ngắn ngủi nhưng đủ để thể hiện tầm nhìn và bản lĩnh lãnh đạo của Khu ủy Tây Nam bộ trong việc “nâng cao dân trí; giáo dục phải gần với mục tiêu, nhiệm vụ đất nước trong từng thời kỳ” như Bác Hồ dạy. 14 năm ngắn ngủi nhưng đủ để chứng tỏ ý chí cùng năng lực của thầy và trò trong việc thực hiện lời Bác “dù khó khăn đến đâu cũng phải tiếp tục thi đua dạy tốt học tốt”.

Nhiều giáo viên và học viên của Trường Sư phạm Tây Nam bộ đã đổ xương máu, đã hy sinh trong sự nghiệp giải phóng miền Nam và cả trong giai đoạn bảo vệ đất nước sau ngày hòa bình. Số còn lại hầu hết đã trưởng thành nhanh chóng về nhiều mặt, thành nguồn nhân lực chất lượng cao, đảm trách nhiều cương vị lãnh đạo từ cơ sở đến Trung ương, tích cực xây dựng quê hương giàu đẹp. Nay một số người đã mãi đi xa nhưng vẫn được trân trọng nhắc đến nhờ đã sống một đời mẫu mực và tử tế như chú Hai Hành, thầy Tư Phi… Số còn lại đã về hưu nhưng vẫn góp sức mình vào công tác xã hội và giáo dục con cháu, sống vui và có ích cho cộng đồng như làm công tác từ thiện, hoạt động đền ơn đáp nghĩa, khuyến học, giảng dạy và nghiên cứu khoa học. Một cựu thành viên của Trường Sư phạm Tây Nam bộ là TS. Hồ Thiệu Hùng cũng được vinh dự góp công đưa TP.HCM gia nhập vào Mạng lưới các thành phố học tập toàn cầu của UNESCO (tháng 3-2024).

Dù không còn nữa nhưng ngôi trường Sư phạm Tây Nam bộ sẽ mãi tỏa ánh sáng diệu kỳ trong tâm trí những ai trải qua những năm tháng học tại đây. Bởi một lẽ đơn giản – thời gian ấy đã kịp để lại dấu ấn không phai suốt đời mỗi người.

Hồ Trinh