Trong quá trình tìm đường cứu nước, Bác Hồ nhận thức sâu sắc vai trò to lớn của báo chí trong việc tổ chức, tập hợp quần chúng tự giác tham gia phong trào cách mạng. Ngay từ những ngày tháng hoạt động tại Pháp, Bác đã tham gia thành lập các tờ báo Le Paria, L’ Humanité để truyền bá lý luận cách mạng vô sản. Về nước trực tiếp chỉ đạo cách mạng Việt Nam, Người thành lập tờ Thanh Niên, ra số đầu tiên ngày 21-6-1925, mở ra một dòng báo chí mới: Báo chí Cách mạng Việt Nam.
Nơi thành lập Báo Thanh Niên
Cách đây hơn 20 năm, tôi có dịp đến căn phòng nhỏ ở thành phố Quảng Châu (Trung Quốc) nơi Bác Hồ mở lớp tập huấn cho các thành viên của tổ chức “Việt Nam thanh niên cách mạng đồng chí hội” và thành lập Báo Thanh Niên – tờ báo đầu tiên của nền báo chí cách mạng Việt Nam. Một thế kỷ đã trôi qua, tôi vẫn thấy hơi ấm bàn chân của Bác và những chiến sĩ tiền bối của cách mạng Việt Nam.
Với gần nửa thế kỷ được vinh dự công tác ở các tờ báo lớn như: Báo Quân đội nhân dân, Sài Gòn giải phóng, Báo Quân khu 7… lại có thời gian làm công tác quản lý Nhà nước về báo chí thuộc Bộ Văn hóa Thông tin, tôi càng thấm nhuần tầm nhìn và tư tưởng của Chủ tịch Hồ Chí Minh về báo chí cách mạng trên nền tảng công tác Đảng, công tác chính trị tư tưởng.
Nhận rõ vai trò của công tác tuyên truyền cách mạng
Nhận rõ vai trò của công tác tuyên truyền cách mạng nói chung, báo chí cách mạng nói riêng, trước khi thành lập Đảng, Nguyễn Ái Quốc đã chú trọng bồi dưỡng, đào tạo cán bộ trong đó có đội ngũ cán bộ tuyên truyền. Người quản lý di tích lịch sử nơi Bác Hồ thành lập Báo Thanh Niên ở Quảng Châu cho biết, độ lùi thời gian càng sáng tỏ tầm nhìn của Bác. Trước khi hợp nhất các tổ chức cộng sản ở Việt Nam (3-2-1930) Người đã tổ chức nhiều lớp tập huấn cán bộ. Đó là thế hệ cán bộ tiền bối của cách mạng Việt Nam như: Lê Hồng Phong, Lê Hồng Sơn, Hồ Tùng Mậu… Các vị tiền bối này vừa làm nhiệm vụ tuyên truyền cách mạng vừa trực tiếp viết báo. Ngày 21 tháng 6 năm 1925 Người thành lập Báo Thanh Niên. Cùng với Người, các học viên của lớp tập huấn tổ chức Việt Nam thanh niên cách mạng đồng chí hội ngay lập tức trở thành những cây viết nòng cốt tuyên truyền đường lối chủ trương của “tổ chức”, xây dựng thực lực chính trị cho cách mạng Việt Nam. Sau khi thành lập Đảng và đặc biệt sau ngày tuyên bố độc lập, khai sinh ra nước Việt Nam Dân chủ cộng hòa, Chủ tịch Hồ Chí Minh đặc biệt chú trọng công tác báo chí. Người chỉ đạo Chính phủ non trẻ tiếp thu, quản lý báo chí chế độ cũ đồng thời xây dựng các tờ báo nòng cốt cho cách mạng Việt Nam như: Báo Cứu quốc, Báo Việt Nam độc lập, Báo Cờ giải phóng…
Ngày 20-10-1950 Người cho thành lập tờ báo của quân đội. Người nói, tờ báo của quân đội nhân dân thì đặt tên là Quân đội Nhân dân. Ngày 11-3-1951 Người cho thành lập Báo Nhân Dân – Cơ quan ngôn luận của Trung ương Đảng Cộng sản Việt Nam. Cùng với hai tờ báo nòng cốt trên, các cơ quan truyền thông báo chí dưới sự lãnh đạo của Đảng, quản lý của Nhà nước như: Đài Tiếng nói VN, TTX VN, Đài Truyền hình VN… đã hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ; đóng góp to lớn vào sự nghiệp giải phóng, bảo vệ Tổ quốc và xây dựng đất nước.
Viết cho ai viết để làm gì và viết như thế nào?
Chủ tịch Hồ Chí Minh chỉ rõ tôn chỉ, mục đích của báo chí cách mạng Việt Nam: “Báo chí của ta thì cần phải phục vụ nhân dân lao động, phục vụ chủ nghĩa xã hội, phục vụ cho đấu tranh thực hiện thống nhất nước nhà, cho hòa bình thế giới”. Là người đầu tiên đặt nền móng cho nền báo chí cách mạng Việt Nam, Chủ tịch Hồ Chí Minh luôn coi cây bút là vũ khí sắc bén trên mặt trận tư tưởng. Cũng vì hiểu rõ vai trò quan trọng của báo chí trong việc định hướng, phục vụ công tác tư tưởng nên Người dành sự quan tâm rất lớn đối với nghiệp vụ của người làm báo.
Ngày 17-8-1952 tại Trường Chỉnh Đảng Trung ương, Người nói về cách viết. Đặc biệt trong Đại hội lần thứ III Hội Nhà báo Việt Nam, tháng 9-1962, Bác Hồ chỉ rõ “Kinh nghiệm của Bác là thế này: Mỗi khi viết một bài báo, thì tự đặt câu hỏi: Viết cho ai xem? Viết để làm gì? Viết thế nào cho phổ thông dễ hiểu, ngắn gọn dễ đọc?”.
Đeo đuổi nghề báo tròn 50 năm, tôi cảm nhận sâu sắc lời dạy của Bác. Từ khi làm phóng viên, biên tập viên cho đến khi làm quản lý cơ quan báo chí và quản lý Nhà nước về báo chí, những lời dạy của Bác như “kim chỉ nam” giúp tôi vượt qua bao khó khăn, trở ngại để hoàn thành nhiệm vụ.
Chủ tịch Hồ Chí Minh là lãnh tụ thiên tài của cách mạng Việt Nam, danh nhân văn hóa thế giới, Người còn là nhà báo vĩ đại của báo chí cách mạng Việt Nam. Người không chỉ định hướng tôn chỉ mục đích cho các cơ quan báo chí, dạy “cách viết” báo mà Người đặc biệt quan tâm đến đạo đức của người làm báo. Người nói “Cán bộ báo chí cũng là chiến sĩ cách mạng. Cây bút, trang giấy là vũ khí sắc bén của họ”.
Thấm nhuần lời dạy của Người, sau khi rời “nhiệm sở”, tôi chọn nghề “truyền lửa” cho thế hệ nối tiếp. Đó là nghề dạy học. Với kinh nghiệm gần nửa thế kỷ “tác nghiệp”, tôi không chỉ tham gia dạy “cách viết” mà tôi chủ động chọn dạy “đạo đức của người làm báo”. Tôi “truyền lửa” cho các truyền nhân về vị trí vai trò của báo chí cách mạng như Bác Hồ đã dạy. Báo chí cách mạng không chỉ có chức năng thông tin, đưa tin mà đặc biệt quan trọng là định hướng thông tin. Chân thật, chính xác là một trong những yếu tố quyết định chất lượng, uy tín của báo chí cách mạng.
Đôi điều cảm nhận
Đất nước ta đang bước vào “kỷ nguyên vươn mình” theo định hướng của Đảng Cộng sản Việt Nam. Để đạt mục tiêu ấy phải đổi mới toàn diện từ nhận thức và hành động. Theo chúng tôi, phải trở lại lời nhắc nhở, lời căn dặn của Chủ tịch Hồ Chí Minh “Dĩ bất biến, ứng vạn biến”. Tạm hiểu là: Điều gì không thể thay đổi thì không được thay đổi. Để đạt được điều không thay đổi ấy thì có thể thay đổi cho phù hợp. Báo chí, truyền thông cũng vậy. Xuất phát từ vai trò vị trí của báo chí, Đảng, Nhà nước nên tổ chức lại hoạt động của báo chí nước ta theo hướng: Thứ nhất, quy hoạch mang tính chiến lược lại hệ thống báo chí. Phát huy dân chủ, tự do ngôn luận. Nhưng phải “dĩ bất biến” là báo chí phải phục vụ lợi ích dân tộc, góp phần xây dựng và bảo vệ Tổ quốc; phải đặt dưới sự lãnh đạo của Đảng và quản lý của Nhà nước. Thứ 2, cần có kế hoạch, chủ trương, đường lối đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ người làm báo, đặc biệt chú trọng đội ngũ cán bộ quản lý các cấp cơ quan báo chí. Thứ 3, hoàn thiện các văn bản quy phạm pháp luật theo hướng, cái gì Nhà nước “không cấm” thì tạo điều kiện cho sự phát triển. Tự do ngôn luận, dân chủ đi đôi với chấp hành pháp luật.
Từ nơi Bác Hồ thành lập Báo Thanh Niên đến chặng đường nửa thế kỷ làm báo cách mạng, đôi điều cảm nhận.
TP.HCM, tháng 6-2025
Đại tá Trần Thế Tuyển
(Nguyên Phó Cục trưởng Cục Báo chí –
Bộ VHTT; nguyên TBT Báo SGGP)
Tin liên quan
TP.HCM kiên quyết đẩy lùi tình trạng buôn lậu, hàng giả, hàng nhái
Điểm chuẩn lớp 6 Trần Đại Nghĩa là 73,25, tăng vọt so với các năm trước
Bộ trưởng Bộ GD-ĐT yêu cầu chuẩn bị các điểm thi dự phòng cho trường hợp ảnh hưởng thiên tai
Bình luận (0)