Ứng phó với thuế quan của Hoa Kỳ bằng lòng tin và đổi mới

Trong 5 năm qua, Việt Nam liên tục duy trì thặng dư thương mại lớn với Hoa Kỳ – giá trị thặng dư tăng từ khoảng 63,4 tỷ USD năm 2020 lên gần 106 tỷ USD vào năm 2024. Để nền kinh tế không bị ảnh hưởng bởi thuế quan của Hoa Kỳ, Việt Nam phải có cách tiếp cận chủ động và chiến lược. Sự nhanh nhạy, lòng tin và đổi mới là những yếu tố then chốt để thành công trong môi trường này.

Doanh nghiệp cần tập trung vào chất lượng sản phẩm để nâng cao sự hài lòng của khách hàng

Tăng nội lực, năng lực cạnh tranh

Bà Cao Thị Phi Vân – Phó Giám đốc Trung tâm Xúc tiến Thương mại và Đầu tư TP.HCM – cho biết, Chính phủ đang tập trung chỉ đạo và triển khai các công tác chuẩn bị cho tiến trình đàm phán với Hoa Kỳ, với định hướng kiên trì theo đuổi mục tiêu xây dựng quan hệ thương mại song phương cân bằng, bền vững. Trong đó, nhấn mạnh việc bảo vệ tối đa quyền và lợi ích chính đáng, hợp pháp của Việt Nam, đồng thời đảm bảo tuân thủ nghiêm cam kết trong khuôn khổ các thỏa thuận quốc tế mà Việt Nam là thành viên. Song song đó, Chính phủ chú trọng khai thác hiệu quả thị trường nội địa, tăng cường công tác kiểm tra, giám sát nguồn gốc xuất xứ hàng hóa, khuyến khích và tạo điều kiện thuận lợi cho doanh nghiệp (DN) hai nước triển khai các dự án đầu tư, đẩy mạnh việc ký kết và thực hiện hợp đồng mua bán hàng hóa với Hoa Kỳ.

Theo bà Vân, đối mặt với thách thức, DN nên xem đây là dịp để nhìn nhận lại, đổi mới và nâng cao năng lực thích ứng, phát triển. Chính quyền TP.HCM và cộng đồng DN đã và đang tập trung triển khai các hoạt động chiến lược nhằm đa dạng hóa thị trường, sản phẩm và chuỗi cung ứng; nâng cao chất lượng, sức cạnh tranh của hàng hóa, dịch vụ; sẵn sàng thích nghi với diễn biến tình hình kinh tế thế giới. Đặc biệt, việc tận dụng tối đa lợi thế từ 17 hiệp định thương mại tự do (FTA) đã có hiệu lực sẽ là bước đệm để mở rộng không gian phát triển và tăng cường kết nối quốc tế.

TS. Cấn Văn Lực – thành viên Hội đồng Tư vấn chính sách tài chính – Tiền tệ quốc gia – cho biết, năm 2025-2026 kinh tế thế giới nhiều rủi ro, thách thức. Điều này tác động tới Việt Nam trong thương mại và đầu tư. Xuất khẩu có thể giảm do nhu cầu yếu đi, kể cả DN FDI từ Hoa Kỳ. Trước tình hình này, bên cạnh việc thúc đẩy quan hệ hợp tác, tăng cường đối thoại, đàm phán qua các kênh với Hoa Kỳ thì Chính phủ cần có chính sách hỗ trợ DN trong nước, nhất là ngành hàng bị ảnh hưởng tiêu cực từ chính sách thuế quan mới của Hoa Kỳ. Chính phủ cần đẩy mạnh chính sách kích cầu đầu tư – tiêu dùng trong nước nhưng vẫn giữ mặt trận xuất khẩu. Đồng thời, cơ cấu lại nền kinh tế, tăng nội lực, năng lực cạnh tranh…

“Với DN, dù Hoa Kỳ áp thuế như thế nào thì vẫn phải đẩy mạnh chiến lược chuyển đổi số, chuyển đổi xanh và ESG để phát triển bền vững. Chuyển đổi kép là biện pháp vừa trước mắt vừa lâu dài cho sự phát triển. Đối với hàng hóa, DN cần đẩy mạnh tính minh bạch – minh bạch nguồn gốc xuất xứ, minh bạch về đối tác, minh bạch hơn nữa về thị trường và tăng tính trách nhiệm về giải trình”, TS. Lực nhấn mạnh.

Nhanh nhạy và đổi mới

TS. Sơn Trần – Cố vấn phát triển kinh doanh cho Hội đồng kinh doanh Hoa Kỳ – Việt Nam – cho hay, để ứng phó với thuế quan của Hoa Kỳ, Việt Nam phải có cách tiếp cận chủ động và chiến lược. Sự nhanh nhạy, lòng tin và đổi mới là những yếu tố then chốt để thành công trong môi trường này. Theo đó, DN Việt Nam cần xem xét ba hướng chiến lược chính. Đó là tuân thủ nghiêm ngặt các quy định, bao gồm việc củng cố tài liệu chuỗi cung ứng, đảm bảo ghi nhãn xuất xứ minh bạch và sớm áp dụng các tiêu chuẩn của Hoa Kỳ, EU. Đồng thời, cần nâng cấp chuỗi giá trị, chuyển đổi mạnh mẽ từ mô hình sản xuất gia công (OEM) sang mô hình nhà sản xuất thương hiệu gốc (OBM), đầu tư vào xây dựng thương hiệu, đổi mới và sở hữu cơ sở khách hàng. Bên cạnh đó, tăng cường sự tham gia, chủ động làm việc với các hiệp hội thương mại và nhà hoạch định chính sách, tham gia vào các cuộc thảo luận chính sách và chứng tỏ Việt Nam là một đối tác đáng tin cậy.

Việt Nam cũng cần xây dựng một chiến lược thương hiệu quốc gia và ngành mạnh mẽ. Việc này rất quan trọng vì bối cảnh thuế quan và giám sát quốc tế hiện tại đòi hỏi mức độ tin cậy, truy xuất nguồn gốc cao hơn. Chiến lược thương hiệu cần chuyển đổi hình ảnh từ một nhà sản xuất chi phí thấp sang một nhà cung ứng thay thế đáng tin cậy, có khả năng cung cấp các mặt hàng đặc sản độc đáo có giá trị cao. Ở cấp độ ngành, cần xây dựng thương hiệu tập thể dựa trên các giá trị cốt lõi là chất lượng, tính bền vững, sự tuân thủ và niềm tin.

Ông Mohammed Selia – Giám đốc Điều hành của Công ty FulfillPlus – cho rằng, trước thuế quan của Hoa Kỳ, DN Việt Nam cần những hiểu biết quan trọng về các quy định và chiến lược cần thiết. Một yếu tố cơ bản mà các nhà xuất khẩu cần nắm vững là thuế nhập khẩu Hoa Kỳ – vốn được thanh toán khi thông quan tại cảng nhập và xác định dựa trên mã HTS, giá trị khai báo cùng với xuất xứ hàng hóa. Điều đáng lưu ý là Việt Nam hiện chưa có FTA nào với Hoa Kỳ.

Đối với từng ngành hàng cụ thể, các DN cần có sự chuẩn bị kỹ lưỡng. Mặt hàng quần áo và may mặc đối mặt với thuế suất dao động từ 10% đến 30% và phải tuân thủ nghiêm ngặt các quy định về ghi nhãn của Ủy ban Thương mại Liên bang (FTC), đồng thời đảm bảo phân loại sản phẩm chính xác để tránh gây chậm trễ không đáng có.

Ngành nội thất, đặc biệt là sản phẩm gỗ, cần lưu tâm đến rủi ro thuế chống bán phá giá và phải tuân thủ Đạo luật Lacey; một số tiểu bang như California còn có các yêu cầu riêng về chất chống cháy.

Với nông sản và thủy sản, việc đăng ký với FDA/USDA và khai báo trước khi nhập khẩu là bắt buộc; nhiều trường hợp, cần đảm bảo được việc lưu trữ trong chuỗi cung ứng lạnh.

Hàng thủ công mỹ nghệ thường được hưởng mức thuế thấp hoặc miễn thuế, tuy nhiên cần tránh sử dụng các vật liệu có nguồn gốc từ động vật bị cấm. Mặt hàng này rất phù hợp để kinh doanh trên các nền tảng như Etsy, Amazon Handmade và kênh trực tiếp đến người tiêu dùng (DTC).

Mặt hàng giày dép thường có mức thuế suất cao, có thể trên 30%, với việc phân loại dựa trên vật liệu và thiết kế, đòi hỏi sự cẩn trọng trong khâu chuẩn bị hồ sơ. Các nhà nhập khẩu cũng nên tìm hiểu về Quy tắc De Minimis – Mục 321, một yếu tố cho phép nhập khẩu các lô hàng có giá trị bằng hoặc dưới 800 USD.

Sông Hậu