Vẫn di dời dân nếu dừng dự án điện hạt nhân

Lãnh đạo tỉnh Ninh Thuận khẳng định sẽ đề nghị vẫn triển khai các dự án thành phần và đảm bảo quyền lợi cho dân khi dừng dự án điện hạt nhân.

Khu vực đìa tôm của người dân (xã Phước Dinh, huyện Thuận Nam, Ninh Thuận) đã nhận thông báo bồi thường – Ảnh: TRUNG TÂN

Sáng 10-11, phóng viên báo Tuổi Trẻ trở lại thôn Vĩnh Trường (xã Phước Dinh, Thuận Nam, Ninh Thuận) – nơi dự kiến đặt Nhà máy điện hạt nhân Ninh Thuận 1 (thuộc dự án điện hạt nhân Ninh Thuận). Người dân nơi đây mong chờ dự án triển khai để họ thoát cảnh “quy hoạch treo”, nay nếu dừng địa phương lo sẽ phát sinh thêm những vấn đề khác…

“Dù dự án điện hạt nhân dừng thì tỉnh Ninh Thuận vẫn đề  nghị tiếp tục triển  khai những dự án thành phần

Ông Nguyễn Bắc Việt (phó bí thư thường trực Tỉnh ủy Ninh Thuận)

Dân muốn thông tin dứt khoát

Thôn Vĩnh Trường có khoảng 250 hộ dân, 900 khẩu, kế hoạch là sẽ bị giải tỏa trắng. Trước hội trường thôn cũ đã xuống cấp, hai tấm bảng thông tin về dự án thì một cái đã mất chữ, bong tróc.

Cạnh đường ven biển Ninh Thuận, chủ đầu tư đã xây dựng một trạm truyền tải điện để phục vụ việc xây dựng Nhà máy điện hạt nhân 1. Nơi dự kiến đặt nhà máy nằm trên một quả đồi. Cách thôn Vĩnh Trường cũ khoảng 1km là khu vực đất đã được quy hoạch làm khu tái định cư hiện vẫn là rừng cây hoang vắng…

Một người dân trong thôn Vĩnh Trường cho hay từ năm 2008 đến nay, nhiều lần Nhà nước đã thông báo sẽ khởi công dự án, địa phương kiểm kê tài sản, lên phương án bồi thường rồi lại thôi.

Ông nêu người dân cần biết dứt khoát Nhà nước có làm hay không để còn được ổn định, yên tâm làm ăn, tránh chuyện giờ dừng, sau lại làm.

Ông Nguyễn Thành Du – đã 30 năm làm trưởng thôn Vĩnh Trường – cho biết lúc trung ương, tỉnh đưa dự án về, đã phải ra sức vận động người dân nhường đất. “Trong chừng đó năm nhà cửa người dân không được cơi nới”.

Đặc biệt, ông Du nêu cách đây khoảng hai tháng, hàng trăm hộ dân đã nhận được giấy thông báo bồi thường đất đìa tôm với số tiền khoảng 3-4 tỉ đồng/ha nên rất phấn khởi.

Với cơ chế đặc thù cho dự án điện hạt nhân, người dân được nhận mức bồi thường rất cao. Ngoài ra, mỗi hộ dân còn được một lô đất, được hỗ trợ tiền mặt tương đương 57m² nhà ở tái định cư. “Nếu đột nhiên dự án bị ngừng, thôn, xã không biết giải thích  sao với dân” – ông Du giãi bày.

Theo ông Du, Vĩnh Trường là một thôn nghèo, khi nghe có tiền bồi thường hỗ trợ cao, nhiều người dân đã đi vay ngân hàng để chi xài. Dự án dừng, ông Du lo ngân hàng thông báo thu hồi nợ, hàng trăm hộ dân sẽ khó khăn.

Bảng thông tin Nhà máy điện hạt nhân Ninh Thuận 1 tại xã Phước Dinh, huyện Thuận Nam, Ninh Thuận đã bong tróc, mờ chữ – Ảnh: TRUNG TÂN

Sẽ vẫn di dời dân

Ông Nguyễn Bắc Việt – phó bí thư thường trực Tỉnh ủy Ninh Thuận – đã nêu định hướng trên quanh những giải pháp nếu dừng dự án điện hạt nhân Ninh Thuận.

Ông Việt nêu chiều 9-11 đã làm việc với Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN). Nếu dừng dự án hạt nhân, Ninh Thuận vẫn sẽ đề nghị trung ương tiếp tục đầu tư cho 10 dự án thành phần trong dự án điện hạt nhân Ninh Thuận 1, như di dân tái định cư (thôn Vĩnh Trường, xã Phước Dinh, huyện Thuận Nam), làm các dự án nước sạch, di dời nghĩa trang và các dự án hạ tầng khác.

Theo ông Nguyễn Bắc Việt, vùng đất dự kiến xây dựng nhà máy hạt nhân là nơi khô hạn, thường có thiên tai, nên việc di dời người dân đến nơi khác là cần thiết để họ có cuộc sống tốt hơn.

Hiện nay địa điểm di dân cũng đã có rồi và người dân rất đồng thuận. Đời sống người dân vì thế sẽ không có xáo trộn.

Về vấn đề hàng trăm con em Ninh Thuận đã được tỉnh đưa đi đào tạo ngành hạt nhân tại Liên bang Nga và Nhật Bản, nếu dừng dự án điện hạt nhân thì tương lai các em có bị ảnh hưởng?

Phó bí thư thường trực Tỉnh ủy Ninh Thuận cho biết trong cuộc làm việc với lãnh đạo EVN, lãnh đạo tỉnh cũng đã đề cập việc này.

Các du học sinh này khi học xong sẽ vẫn được bố trí vào làm việc tại nhà máy điện, chương trình dự án, ban quản lý dự án của EVN. Ninh Thuận cũng đề nghị với Chính phủ tạo điều kiện tốt nhất cho các em du học sinh yên tâm tiếp tục học theo chương trình đã định.

“Tôi khẳng định là các em không phải lo lắng đầu ra, cho dù dự án điện hạt nhân đang xem xét để dừng. Con em được gửi đi học không chỉ của Ninh Thuận nên chắc chắn Chính phủ sẽ đảm bảo quyền lợi cho các em” – ông Nguyễn Bắc Việt nói.

Đối với hoạt động của các cơ quan, tổ chức đã hình thành để phục vụ dự án điện hạt nhân, ông Việt cho biết dù dự án điện hạt nhân dừng thì tỉnh Ninh Thuận vẫn đề nghị tiếp tục triển khai những dự án thành phần và ban quản lý dự án điện hạt nhân vẫn phụ trách các dự án thành phần này.

Nếu Quốc hội quyết định dừng điện hạt nhân, EVN đã tính toán sẽ triển khai các dự án khác trên nền dự án hạt nhân, có thể là điện khí, điện mặt trời, điện gió…

“Dừng dự án nhưng sẽ không để lãng phí đất đai, nguồn lực. Người dân cũng đã đồng thuận đến chỗ ở mới để tránh thiên tai, có điều kiện sinh sống tốt hơn” – ông Nguyễn Bắc Việt nói.

Ông Việt cũng cho biết để chuẩn bị cho dự án hạt nhân thì Quốc hội, Chính phủ đã quyết định đầu tư tuyến đường ven biển Ninh Thuận, rồi tái khởi động dự án hồ Tân Mỹ (trên 200 triệu m³, bằng tổng lượng nước các hồ ở Ninh Thuận cộng lại), một phần cũng là để phục vụ dự án. Nay nếu không làm dự án hạt nhân nữa thì những dự án này vẫn phát huy rất tốt cho Ninh Thuận.

Ông Nguyễn Đức Thanh – bí thư Tỉnh ủy Ninh Thuận – cũng khẳng định nếu dự án dừng thì ưu tiên của tỉnh là làm sao phải ổn định đời sống dân cư.

Bộ trưởng Bộ Công thương Trần Tuấn Anh:

Sẽ có giải pháp khắc phục

Quyết định phải thay đổi kế hoạch xây dựng dự án Nhà máy điện hạt nhân Ninh Thuận 1 là do tình huống bất khả kháng, do những thay đổi trong diễn biến chung của thế giới cũng như nhu cầu của đất nước, đòi hỏi phát triển bền vững.

Trong thời gian chuẩn bị, chúng ta đã xúc tiến đồng bộ nhiều vấn đề, trong đó có cả việc đào tạo nguồn nhân lực.

Việc giải quyết những hệ lụy xảy ra khi quyết định dừng nhà máy điện hạt nhân thì đã được Bộ Chính trị, trung ương chỉ đạo Chính phủ nghiên cứu và sẽ có những biện pháp cụ thể.

Trong bất kỳ trường hợp nào cũng có những giải pháp khả thi để khắc phục những tồn tại từ việc dừng dự án.

Cơ quan thẩm tra đồng ý dừng dự án  điện hạt nhân

Chiều 10-11, Chính phủ đã chính thức trình Quốc hội việc dừng dự án điện hạt nhân Ninh Thuận. Phó chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, công nghệ và môi trường Quốc hội Lê Hồng Tịnh nêu ủy ban này đã thẩm tra tờ trình, đa số ý kiến trong ủy ban đồng tình dừng dự án này. Lý do lớn nhất là tính khả thi của dự án không còn.

“Trước đây dự kiến tổng mức đầu tư khoảng 200.000 tỉ đồng, nhưng bây giờ gấp đôi, tới 400.000 tỉ và có thể còn cao hơn” – ông Tịnh nói và giải thích vì sau sự cố Fukushima ở Nhật Bản, VN đưa yêu cầu sử dụng công nghệ cao nên giá cũng cao lên.

Mức đầu tư như vậy thì đầu tư không hiệu quả, giá điện làm ra dự tính cũng tăng gấp đôi tính toán ban đầu.

Bên cạnh đó, ông Tịnh nêu lúc xây dựng kế hoạch làm điện hạt nhân thì kinh tế tăng trưởng bình quân 7-8%, phương án cao tăng trưởng có thể lên tới 9-10%. GDP tăng trưởng 1 thì thường nhu cầu điện sẽ tăng 2.

Tuy nhiên, hiện nay tăng trưởng kinh tế chỉ 6-7%/năm. Hơn nữa, công nghệ tiết kiệm điện phát triển. Có nhiều nguồn năng lượng thay thế như băng phiến rất nhiều tiềm năng…

TRUNG TÂN – LÊ KIÊN – VIỄN SỰ/TTO