Vi phạm bản quyền báo chí: Vô tư… “ăn cắp” trí tuệ

Một khảo sát của Trần Ngọc Thái Sơn về việc lấy thông tin từ các trang điện tử trên các báo điện tử cho thấy, không chỉ các báo mới ra đời, báo điện tử, trang mạng tổng hợp mà ngay cả những “đại ca” trong làng báo cũng vi phạm bản quyền báo chí. Chẳng hạn như Báo Tuổi Trẻ, Báo Thanh Niên, VnExpress, VietnamNet, Dân Trí, 24h… đều lấy thông tin lẫn nhau.

Nhà báo Lê Quốc Minh – Tổng biên tập Báo điện tử VietnamPlus kể lại: “Cách đây không lâu, Báo điện tử VietnamPlus và một tờ báo lớn nhất, nhì Việt Nam cùng đăng một bài có nội dung giống nhau. Sau khi tìm hiểu thì ra phóng viên tờ báo bạn xin bài của phóng viên báo tôi”. Nhà báo Nguyễn Đức Liên – Trưởng văn phòng đại diện Vietnamnet tại TP.HCM cũng cho biết: “Mới đây, con gái tôi (Ban quốc tế Báo Tuổi Trẻ) đã phỏng vấn một vị khách nước ngoài tại Địa đạo Củ Chi. Sau đó một phóng viên báo khác đã bê nguyên xi bài báo đăng trên báo xuân”.

Nhà báo Phan Tùng Sơn – Báo Quân Đội Nhân Dân là một trong những nạn nhân của tệ nạn vi phạm bản quyền. Anh cho biết, rất nhiều bài báo của anh đã bị các báo, đài phát thanh, đài truyền hình lấy đăng. Có nơi đăng nhẹ thì 1/2 bài, nhiều thì cả bài lẫn ảnh…

“Hành vi vi phạm bản quyền báo chí đang diễn ra tràn lan, công khai trong lĩnh vực thông tin điện tử, từ việc sao chép nguyên văn các báo điện tử và báo in chính thống, không ghi rõ nguồn tin, đến giật lại tít, cắt cúp theo hướng giật gân, câu khách, làm biến dạng, thậm chí sai lệch bản chất thông tin. Các tin hấp dẫn vừa lên mạng đều được “nhân bản” ở khắp các báo. Nếu thực trạng này cứ tiếp diễn thì sẽ “triệt tiêu” động lực tìm tòi, sáng tạo của nhà báo. Như vậy sẽ có những tờ báo không cần phải vất vả “săn” tin, chỉ cần canh chừng xem báo nào ra tin để copy lại là có tin hấp dẫn”, nhà báo Huỳnh Dũng Nhân – Tổng biên tập Tạp chí Nghề Báo, Hội Nhà báo TP.HCM tâm tư.

Tính đến tháng 2-2013, cả nước có 812 cơ quan báo in với 1.084 ấn phẩm; 74 báo, tạp chí điện tử, 336 mạng xã hội, 1.174 trang thông tin điện tử tổng hợp; 67 đài phát thanh, truyền hình, 172 kênh phát thanh và truyền hình quảng báo. Điều đó phần nào cho thấy, việc cấp phép cho ra đời một ấn phẩm báo chí dù là báo in hay điện tử, truyền hình… còn có phần dễ dãi.

Tuy nhiên, vấn đề cốt lõi ở đây là có nhiều mạng xã hội, trang thông tin điện tử tổng hợp không có chức năng làm báo vẫn “nhảy vào”. Với những nhân sự chưa qua trường lớp đào tạo về nghiệp vụ báo chí (dù là dài hạn hay ngắn hạn), không biết gì về Luật Báo chí, về đạo đức nghề báo thì việc “ăn cắp” thông tin của báo khác, của phóng viên khác cũng là điều dễ hiểu.

Đơn cử như Báo điện tử Baomoi.com “chuyên gia” lấy bài của các báo điện tử, cách đây ít lâu đã bị Báo Năng Lượng Mới dọa kiện ra tòa. Tại buổi tọa đàm, đại diện của Baomoi.com cho biết: “Chúng tôi tôn trọng bản quyền tác giả của các tin bài trên các báo điện tử nên khi lấy tin bài của họ chúng tôi luôn đưa độc giả tới trang gốc. Tuy nhiên, chúng tôi lại không xin phép các báo điện tử. Và chúng tôi không nghĩ như vậy là vi phạm bản quyền”.

Ông Nguyễn Văn Khanh – Trưởng phòng Quản lý báo chí Sở Thông tin – Truyền thông TP.HCM cũng cho biết, trong số khoảng 270 trang thông tin điện tử mà Sở Thông tin – Truyền thông TP đang quản lý, không có trang nào hoạt động theo đúng chức năng đăng ký kinh doanh.

Luật sư Phan Đăng Thanh cho rằng: “Cần đẩy mạnh tuyên truyền, giải thích về Luật Sở hữu trí tuệ, bản quyền cho đội ngũ phóng viên”. “Tờ nào vi phạm thì phải xử lý mạnh, thậm chí là “dẹp” luôn, chứ không thể để tình trạng vi phạm bản quyền như hiện nay được”, nhà báo Nguyễn Như Phong – Tổng biên tập Báo Năng Lượng Mới nhấn mạnh.

Ngoài ra, “mỗi cơ quan báo chí, hội nhà báo cũng cần phải có những quy định, quy tắc báo chí đối với đội ngũ phóng viên của mình”, ông Đỗ Quyết Thắng – Chuyên viên Ban Tuyên giáo Thành ủy TP.HCM nêu ý kiến.

Bài, ảnh: Hòa Triều