Viêm khớp và trời lạnh

Trời lạnh, nhiều người mắc bệnh khớp than phiền bị đau nhiều hơn. Kinh nghiệm dân gian cũng cho rằng trời lạnh làm cho bệnh khớp nặng hơn.

Tập thể dục nhẹ nhàng để vận động các khớp đau khi trời lạnh là lời khuyên của bác sĩ – Ảnh: Thanh Tùng

Các bác sĩ chuyên khoa cũng đồng ý một số bệnh nhân mắc bệnh khớp thường than phiền là các triệu chứng đau và cứng khớp sẽ xấu hơn với những thay đổi thời tiết.

Tuy nhiên, không phải ai cũng thế. Chúng ta biết rằng sử dụng túi nhiệt hoặc buồng tắm vòi nước nóng có thể thư giãn những cơ bắp xung quanh các khớp, làm giảm độ cứng và đau cho một số khớp. Ngược lại, chườm nước đá có thể giảm bớt tình trạng viêm ở các khớp bị sưng đau.

Vậy thời tiết có ảnh hưởng đến viêm khớp?

Cho đến bây giờ chưa có nhiều nghiên cứu khoa học thật sự giải quyết câu hỏi này. Năm 1961, chuyên gia viêm khớp nổi tiếng J. Hollander đã tiến hành một nghiên cứu, trong đó ông xây dựng một buồng khí hậu và chứng minh rằng độ ẩm cao kết hợp với áp suất không khí thấp có liên quan với sự tăng đau và sưng khớp.

Cả yếu tố thời tiết, bởi chính nó dường như ảnh hưởng đến các triệu chứng chung của khớp. Nghiên cứu này đã bị chỉ trích vì số lượng hạn chế của các bệnh nhân được đánh giá (12 bệnh nhân).

Giả thuyết của nghiên cứu này là các khớp bị viêm sưng lên khi khí áp suất giảm xuống. Sự viêm sưng khớp đã kích thích các dây thần kinh xung quanh khớp xương có thể cảm nhận sự đau đớn và gây ra độ cứng khớp. Các mô xung quanh các khớp giống như một quả bóng, áp suất khí quyển cao tác động từ bên ngoài sẽ giữ cho các mô không nở rộng.

Khi áp suất khí quyển xuống thấp thì các mô sẽ nở ra. Áp suất khí quyển thường giảm xuống trước khi thời tiết xấu xuất hiện. Áp suất không khí thấp cho phép mô nở ra và có thể gây áp lực lên khớp.

Theo Jamison (Ðại học Y khoa Harvard, Mỹ), các thay đổi vi thể này chúng ta khó có thể nhận thấy, chỉ những người bị đau khớp mãn tính, khi dây thần kinh trở nên nhạy cảm hơn do chấn thương, viêm, sẹo hoặc dính mới có những cảm giác về điều đó.

Có nên chuyển đến vùng khí hậu ấm áp để sinh sống?

Nếu các giả thuyết trên được chứng minh là đúng (hiện vẫn chưa được chấp nhận rộng rãi) thì người bị viêm khớp có nên di chuyển đến vùng có khí hậu ấm áp hơn để sinh sống? Ðây là một câu hỏi mà các bác sĩ thường xuyên nghe từ những bệnh nhân viêm khớp.

Họ thường đổ lỗi cho thời tiết lạnh, mưa, bão gây ra cơn đau và thường hỏi ý kiến bác sĩ về việc có nên di chuyển đến vùng có khí hậu ấm áp, khô ráo hay không? Câu trả lời là không. Chuyển nhà sang một môi trường khí hậu khác nhau dường như không tạo sự khác biệt trong thời gian dài.

Nghiên cứu khoa học đã chỉ ra rằng không có chuyện cơ thể người bị bệnh khớp sẽ thiết lập một trạng thái cân bằng mới với khí hậu địa phương. Kết quả là những thay đổi về thời tiết ảnh hưởng đến các triệu chứng viêm khớp trong cùng một cách thức, không phụ thuộc vào thời tiết trung bình tổng thể thực tế.

Ðổi nơi sinh sống là không có khả năng mang lại lợi ích lâu dài vì các bác sĩ ở xứ nóng cũng rất bận rộn với bệnh nhân bị bệnh khớp như các đồng nghiệp ở xứ lạnh!

Nên có thái độ thế nào về viêm khớp và thời tiết?

Có một số bằng chứng cho thấy các triệu chứng của một số bệnh nhân viêm khớp bị ảnh hưởng bởi những thay đổi về thời tiết. Ðiều này không đúng cho tất cả mọi người bị viêm khớp, và cũng không thể tiên đoán được kiểu thay đổi thời tiết nào sẽ tác động đến người bệnh.

Ví dụ, trong một khu điều trị, có thể có một bệnh nhân phàn nàn rằng tuần trước khi trời mưa, các khớp của bệnh nhân bắt đầu đau và bây giờ thời tiết ấm áp bệnh nhân ấy cảm thấy tốt hơn. Ðồng thời ở phòng bên cạnh, một bệnh nhân khác nói với bác sĩ rằng các khớp của mình thấy tồi tệ hơn sau khi trời mưa…

Người thầy thuốc phải làm gì với thông tin này? Mỗi bệnh nhân viêm khớp phải được đánh giá có hệ thống.

Ðiểm mấu chốt là trong khi nguyên nhân chính xác của việc kích hoạt các triệu chứng viêm khớp có thể chưa được hiểu một cách khoa học, thì mỗi bệnh nhân phải thực hiện lối sống và dùng thuốc điều chỉnh theo các điều kiện thời tiết cụ thể mà người bệnh thấy ảnh hưởng đến triệu chứng của họ.

Các biện pháp phòng ngừa

Vận động. Trước khi đi ra ngoài trong thời tiết lạnh, cố gắng tập vận động các khớp đau để làm giãn cơ quanh khớp, tăng tưới máu, giúp giảm đau và giảm cứng khớp.

Giữ ấm. Mặc quần áo ấm, mang vớ, giữ cho nhà cửa ấm áp có thể giúp giảm đau liên quan đến thời tiết lạnh.

Thuốc giảm đau. Khi thời tiết thay đổi, một số người bị viêm khớp sẽ cần phải tăng thuốc giảm đau.

Cải thiện tâm trạng. Những người đau mãn tính thường cảm thấy lo lắng, chán nản và cáu gắt. Vì thế người bệnh cần phải học cách làm thế nào để cải thiện tâm trạng là điều quan trọng.

Ðau liên quan đến thời tiết không phải là một sự thay đổi vĩnh viễn, đó chỉ là tạm thời. Cơ thể thích nghi với sự thay đổi và sẽ di chuyển dịch từ khớp vào hệ tuần hoàn nên bệnh nhân cảm thấy đỡ cứng khớp và đỡ đau hơn. Ðây là những thay đổi sinh lý xảy ra trong mối quan hệ với những thay đổi khí áp.

BS NGUYỄN THANH HẢI

(TTO)