Wat Phou, chùa trên núi

Đây là công trình kiến trúc bằng đá quan trọng để sau đó người Khmer tiếp tục đưa nhân tài, vật lực xây dựng nên một Angkor Wat ở Siem Reap hùng vĩ và nổi tiếng ngày nay…

Wat Phou có nghĩa là Chùa trên núi (Temples on the Mountains) nằm ở tỉnh Champassac, thuộc tây nam Lào, giáp với hai nước Campuchia và Thái Lan; là 1 trong 3 lãnh địa kế tục của vương quốc Lang Xane, tức vương quốc Champassac. Di sản văn hóa thế giới Wat Phou rộng trên 15 ngàn cây số vuông, là một di chỉ khảo cổ học xưa nhất của Lào, cách thủ đô Vientiane 670 km về phía nam. Bao bọc xung quanh di tích này là 4.000 hòn đảo lớn nhỏ trên sông Mekong mang tên Siphandone (Siphan = 4.000, done = đảo). Tại đây còn nhiều dấu tích văn minh cổ với các lâu đài bằng sa thạch, các chùa chiền thờ Phật giáo Nam tông. Người Lào ví sông Mekong qua khu vực này là một vùng biển giàu tiềm năng với 9 ngọn núi bao quanh phố cổ.

Wat Phou được xây dựng từ thế kỷ thứ 5 bởi người Khmer theo Ấn giáo (Hindu) trên một đỉnh núi và bên một thác nước trong xanh. Đỉnh núi giống với biểu tượng linga. Đây là một công trình lộng lẫy và rất biệt lập trong thung lũng Mekong. Khi đặt chân tới cổng đền, chúng tôi được vào thăm bảo tàng Wat Phou, sau đó đi bộ qua một khu đền lớn nay chỉ còn lại một ít dấu vết rồi đi tiếp trên con đường rộng lát đá, hai bên trang trí những cột đá hình các linga, trước khi vào hai đền thờ lớn với những khối sa thạch nặng cả tấn được lắp vào nhau nhờ các lỗ mộng. Dưới bóng những cây sứ trắng cả ngàn năm tuổi là những lối đi lát đá dẫn lên đền chùa chính nằm trên cùng của một dốc đá cao 77 bậc hun hút để bước vào một không khí thâm u và huyền ảo.

Cũng như di sản Mỹ Sơn ở Việt Nam, Wat Phou hiện đứng trước nguy cơ hư hỏng nặng, nên nhiều tổ chức nghiên cứu và các trường đại học của Ý, Mỹ đang vận động gây nguồn quỹ để hỗ trợ việc trùng tu, bảo vệ. Ngay trên các lối đi, còn có những thùng quyên góp vào quỹ trùng tu do ban bảo vệ di sản quản lý. Mặc dù giao thông còn gặp khó khăn, nhưng ước tính mỗi năm có chừng 100 ngàn du khách đến thăm Wat Phou.