Một nhóm chuyên gia độc lập đã tự bỏ tiền, bỏ công sức suốt 3 năm qua để nghiên cứu và đưa ra bảng xếp hạng các trường ĐH của Việt Nam. Kết quả này khiến nhiều người bất ngờ và còn nhiều tranh cãi.
 |
| ĐH Tôn Đức Thắng, TP.HCM – một trong những trường ĐH được xếp hạng cao trong tốp 5. Trong ảnh: Sinh viên của trường trong giờ đọc sách tại thư viện. Ảnh: M.Tâm |
Theo TS. Lưu Quang Hưng – nhà nghiên cứu làm việc tại Melbourne, Australia (chủ biên báo cáo xếp hạng), cho đến nay (năm 2017), trong các bảng xếp hạng ĐH uy tín, Việt Nam vẫn chưa có trường ĐH nào lọt vào danh sách Top 1.000 ĐH trên thế giới. Các trường ĐH của Việt Nam thậm chí còn không có tên trong danh mục các bảng xếp hạng này. Trong khi đó, năm 2013, báo cáo Quy hoạch mạng lưới các trường ĐH, CĐ giai đoạn 2006-2020 có một hạng mục đáng lưu ý là đến năm 2020, Việt Nam phấn đấu có một trường ĐH lọt Top 200 ĐH tốt nhất trên thế giới. Điều đó cho thấy, mục tiêu này không thể nào đạt được.
“Quan sát sự thay đổi vị trí của các trường ĐH trong các bảng xếp hạng, chúng ta thấy không có cách nào để một trường ĐH thăng hạng từ vị trí ngoài Top 1.000 vào Top 200 chỉ trong ba năm”, TS. Hưng nói.
Tuy nhiên, TS. Hưng và nhóm nghiên cứu cho rằng dù còn nhiều tranh cãi, xếp hạng ĐH vẫn đang là một xu hướng. Ở góc độ nào đó, xếp hạng cũng là một cách để đánh giá các ĐH một cách định lượng, nhằm có thông tin tham khảo tốt hơn cho sinh viên, xã hội và bản thân các trường. Nhưng không lọt vào danh sách của các bảng xếp hạng quốc tế uy tín thì liệu chúng ta có cách nào để tự đánh giá xếp hạng mình? Chính vì vậy, nhóm đã tự bỏ kinh phí, bỏ thời gian thực hiện để có được kết quả sơ bộ. Bảng xếp hạng của nhóm dựa trên 3 trọng số đánh giá các trường là nghiên cứu khoa học (chiếm 40%), chất lượng đào tạo (40%) và cơ sở vật chất (20%). Trong đó nguồn số liệu của tiêu chí nghiên cứu khoa học lấy từ các tạp chí ISI; nguồn số liệu cho hai thước đo sau được lấy từ báo cáo ba công khai, công bố trên website của trường, điểm thi ĐH và chỉ số minh bạch thông tin.
Kết quả bất ngờ!
Trong lần công bố đầu tiên này, nhóm chỉ xếp hạng 49 trường ĐH có đầy đủ thông tin nhất trong số dữ liệu hơn 100 trường mà nhóm đã thu thập được. Kết quả cho thấy, các ĐH quốc gia và ĐH vùng đều có thứ hạng cao. Ba trong tổng số năm trường top đầu là ĐH Quốc gia Hà Nội (thứ nhất), ĐH Đà Nẵng (thứ 4) và ĐH Quốc gia TP.HCM (thứ 5). Trong Top 10 trường hàng đầu còn có sự góp mặt của các ĐH lớn khác là Học viện Nông nghiệp (thứ 3), ĐH Cần Thơ (thứ 6), ĐH Bách khoa Hà Nội (thứ 7), ĐH Sư phạm Hà Nội (thứ 10).
Điều gây ngạc nhiên là một số trường ĐH trẻ, ít được biết đến lại chiếm vị trí cao trong bảng xếp hạng, bao gồm ĐH Tôn Đức Thắng (thứ 2) và ĐH Duy Tân (thứ 9). Thứ hạng cao chủ yếu đến từ thành tích về công bố quốc tế, phản ánh thành quả của chính sách đầu tư và khuyến khích xuất bản của các cơ sở GD ĐH này.
Các trường ĐH thuộc khối kinh tế có tiếng lâu nay và là lựa chọn của nhiều sinh viên giỏi (điểm thi đầu vào luôn thuộc top 10-30% của phổ điểm) đều có xếp hạng trung bình, như ĐH Ngoại thương (thứ 23), ĐH Thương mại (thứ 29), ĐH Kinh tế Quốc dân (thứ 30) và Học viện Tài chính (thứ 40). Nguyên nhân được cho là sự hiện diện của các trường này trên các ấn phẩm khoa học quốc tế còn mờ nhạt; đồng thời có thể quy mô đào tạo lớn hơn so với năng lực đội ngũ cán bộ giảng dạy có trình độ (đo bằng tỷ lệ giảng viên có trình độ tiến sĩ trên sinh viên). Các trường sẽ cần vượt qua nhiều thách thức, đặc biệt trong công bố quốc tế, nếu muốn vươn lên vị trí cao hơn trong bảng xếp hạng thời gian tới.
Nhìn chung, các ĐH có quy mô lớn và lịch sử lâu đời đều có vị trí cao. Tuy nhiên, các ĐH “trẻ” hơn đang vươn lên ngày một mạnh mẽ nhờ tăng cường sự hiện diện trên các ấn phẩm khoa học. Sức ép cạnh tranh sẽ khiến các trường ĐH không dựa được vào ánh hào quang “truyền thống” mà cần đầu tư theo chiều sâu vào nghiên cứu và nâng cao chất lượng GD.
Xếp hạng có đồng nghĩa với chất lượng
Tại buổi tọa đàm được nhóm nghiên cứu tổ chức chiều 6-9, câu hỏi mà báo chí quan tâm đó là có đồng nhất thứ hạng và chất lượng của các trường hay không. Như Trường ĐH Ngoại thương được xã hội đánh giá cao lại ở vị trí xếp hạng mức trung bình (thứ 23)?
Trả lời câu hỏi này, TS. Nguyễn Ngọc Anh – Giám đốc Trung tâm Nghiên cứu Kinh tế và Chính sách DEPOCEN, thành viên của nhóm – nhấn mạnh: Tiêu chí mà nhóm đặt ra khác với quan niệm của mọi người. Một trường ĐH có hai nhiệm vụ: tạo ra con người và tạo tri thức. ĐH Ngoại thương mới chỉ tạo ra sản phẩm con người tốt nhưng chưa tạo ra tri thức mới. Còn thực tế, qua số liệu thu thập của nhóm thì số lượng bài báo nghiên cứu quốc tế của ĐH Tôn Đức Thắng đứng vị trí thứ nhất. Trong khi đó, mục đích của nhóm nghiên cứu là bảng xếp hạng hướng tới nhiều đối tượng. Mục tiêu của nhóm là các trường đầu tư hai trọng số đào tạo và nghiên cứu khoa học để nâng cao chất lượng đào tạo.
TS. Giáp Văn Dương – nhà nghiên cứu độc lập, Chủ tịch Công ty GiapGroup (đề xuất dự án xếp hạng) – cho rằng, không đồng nhất thứ hạng và chất lượng của các trường. Vì Trường ĐH Ngoại thương có số lượng bằng tiến sĩ không bằng các trường khác, nghiên cứu khoa học cũng ít.
Nếu không thông tin rõ sẽ ảnh hưởng các trường có uy tín ThS. Phạm Thái Sơn – Phó giám đốc Trung tâm tuyển sinh và dịch vụ đào tạo Trường ĐH Công nghiệp thực phẩm TP.HCM – đánh giá cao thông tin xếp hạng ĐH này. Và cho rằng đây là một bước tiến quan trọng trong việc đánh giá các trường ĐH do các tổ chức tư nhân thực hiện. Tuy nhiên, trong công bố cần rõ hơn về tiêu chí đánh giá và phương pháp đánh giá. Xếp hạng các trường ĐH là kênh thông tin để tham khảo khi chọn trường, nếu thông tin không rõ ràng có thể người học sẽ bị nhầm lẫn. Hiện tại, các trường ĐH ở Việt Nam có thể chọn hướng nghiên cứu, ứng dụng hoặc thực hành để làm định hướng phát triển và theo đó sẽ có những đầu tư khác nhau. Ở nước ta, văn hóa đánh giá chưa được phổ biến nên nếu không công bố rõ và thiếu tính phân tích sẽ làm khó người học cũng như ảnh hưởng đến các trường có uy tín lâu nay. Việc xếp hạng nên tiếp tục thực hiện nhưng cần công bố rõ tiêu chí, các trường được chọn để xếp hạng hoặc các trường đăng ký để xếp hạng. Đồng thời, cần truyền thông nhiều hơn để người học, doanh nghiệp nắm rõ từ đó có lựa chọn chính xác. Mê Tâm (ghi) |
TS. Phạm Thị Ly – một chuyên gia về GD ĐH – cho rằng, xếp hạng là một con dao hai lưỡi, cả phương pháp lẫn kết quả. Nếu đề ra những tiêu chí, phương pháp xử lý không khách quan đúng đắn thì không phản ánh được năng lực của trường trên phương diện chúng ta định đo lường.
Riêng về dữ liệu, theo TS. Ly dù nhóm có nỗ lực lớn trong việc thu thập nguồn dữ liệu đang có nhưng nếu chỉ dựa vào báo cáo của các trường thì không ổn. “Vì tôi đã từng trao đổi với một kiểm định viên Kiểm định chất lượng các trường ĐH, bạn này cho biết báo cáo đánh giá trong của các trường chắc chắn không đúng sự thật. Đấy là thực tế của chúng ta. Nên nếu xây dựng bảng báo cáo dựa trên số liệu không đáng tin cậy thì kết quả không đáng tin cậy”, TS. Ly khẳng định.
Rồi tiêu chí dựa trên bài báo nghiên cứu được công bố trên tạp chí ISI. “Tôi e rằng việc đưa ra xếp hạng này nếu dựa trên công bố quốc tế sẽ thúc đẩy các trường chạy theo thành tích thay vì tập trung vào sứ mạng thực sự của họ là tạo ra tri thức, đào tạo sinh viên”, TS Ly chia sẻ.
Thiên Lam
Bình luận (0)