Xu hướng xanh hóa phương tiện và quá trình dịch chuyển từ động cơ đốt trong sang động cơ điện đang tạo ra một cơn “sóng việc làm” mới trong thị trường kỹ thuật ô tô. Tại TP.HCM, các trường nghề bắt đầu điều chỉnh chương trình đào tạo, các hãng xe liên tục gia tăng nhu cầu tuyển dụng, còn những garage tư nhân cũng đứng trước yêu cầu phải thay đổi để không tụt lại. Trong làn chuyển động đó, nhân lực trẻ ngành công nghệ kỹ thuật ô tô đang bước vào một giai đoạn mới đầy cơ hội nhưng cũng nhiều áp lực chuyển đổi.
Lộ nhiều khoảng trống trong ngành ô tô điện
Từ góc độ đào tạo, TS. Phan Hoàng Dũng – Hiệu trưởng Trường Trung cấp Bách Nghệ TP.HCM nhìn nhận sự thay đổi của thị trường đang diễn ra nhanh hơn dự đoán. Ông chia sẻ: “Thị trường ô tô điện phát triển mạnh, nhu cầu nhân lực trong vài năm tới chắc chắn tăng cao, vì đây là xu hướng xanh hóa tất yếu. Xe điện sẽ ngày một nhiều và cũng sẽ hư nhiều hơn, đặc biệt ở các bộ phận điện tử điều khiển và hệ thống sạc, nên nguồn nhân lực sửa chữa đòi hỏi kỹ năng cao hơn”.
Từ sớm, nhà trường đã đưa ô tô điện và hybrid vào chương trình công nghệ kỹ thuật ô tô, đồng thời trang bị xe xăng – điện lai để học sinh trực tiếp thực hành. Thầy Dũng cho biết thêm: “Trường đã chỉ đạo xây dựng chương trình để học sinh tiếp cận công nghệ mới, đồng thời đầu tư thiết bị, máy móc dành riêng cho xe điện. Dự kiến năm sau sẽ mở ngành đào tạo sâu hơn về mảng này”.
Sự dịch chuyển này không chỉ diễn ra ở giáo dục nghề mà còn thể hiện rõ trong hoạt động bảo dưỡng và sửa chữa thực tế. Nhiều garage truyền thống tại TP.HCM vốn quen với động cơ xăng hiện nay đang gặp khó khi tiếp cận ô tô điện vì thiếu nhân lực am hiểu điện tử, cảm biến, pin và hệ thống sạc. Anh Trần Quang Huy, chủ garage Q.H (TP.HCM), thẳng thắn chia sẻ: “Xe điện vào gara thì chủ yếu tụi tôi kiểm tra cơ bản. Những lỗi liên quan pin, hệ thống điều khiển hay cảm biến cao áp thì khách phải đem về hãng. Nhân lực biết mảng này thì hiếm, mà có rồi thì các hãng lớn giữ mất rồi”. Anh cho biết mức lương kỹ thuật viên ô tô điện hiện cao hơn so với kỹ thuật viên sửa chữa xe xăng, nhưng số người đáp ứng được yêu cầu lại rất ít.
Một chủ garage khác tại TP.HCM, anh Nguyễn Thành Tâm, cũng ghi nhận tình trạng tương tự. Xe điện có mặt ngày càng nhiều, nhưng số kỹ thuật viên đủ năng lực xử lý các bộ phận quan trọng như bộ điều khiển công suất, hệ thống làm mát pin, sạc nhanh hay điều khiển thông minh vẫn chỉ đếm trên đầu ngón tay.
Anh Tâm chia sẻ: “Chúng tôi muốn tuyển người biết sửa ô tô điện nhưng gần như không có. Nhiều bạn trẻ ra trường tay nghề ổn nhưng thiếu kiến thức về điện tử, lập trình và hệ thống điều khiển. Gara nhỏ lại không đủ điều kiện tự đào tạo, nên lúc nào cũng thiếu người”. Theo anh, nhu cầu trong 3-5 năm tới sẽ tăng nhanh do số lượng xe điện tiêu thụ ngày càng lớn, ngay cả các hãng xe máy điện cũng bắt đầu mở hệ sinh thái dịch vụ, tạo ra thêm nhiều nhu cầu về nhân sự kỹ thuật.
Những khó khăn này cũng chính là lý do các trường nghề phải sớm đổi mới. Theo TS. Phan Hoàng Dũng, để sửa chữa xe điện, kỹ thuật viên không chỉ am hiểu động cơ mà còn phải nắm chắc điện tử điều khiển, các hệ thống tích hợp và công nghệ mới. Ông chia sẻ: “Nếu chỉ học ô tô truyền thống sẽ không đủ. Người học phải trang bị thêm kiến thức điện tử, máy điện, cảm biến và xử lý dữ liệu. Một kỹ thuật viên giỏi xe điện phải mất ít nhất bốn đến năm năm vừa học vừa thực tập mới thành nghề vững”. Thầy Dũng cũng nhấn mạnh vai trò của học suốt đời trong ngành kỹ thuật: “Khoa học kỹ thuật không dừng lại, nếu các em không nghiên cứu là chính các em dừng lại”.
Thay đổi “bức tranh” việc làm
Sự dịch chuyển của thị trường cũng làm thay đổi bức tranh việc làm. Dù ô tô điện tăng nhanh nhưng xe xăng vẫn chiếm tỷ lệ lớn, vì vậy nhân lực ngành ô tô truyền thống vẫn dễ tìm việc, mức lương ổn định. Theo thống kê của Trường Trung cấp Bách Nghệ TP.HCM, sinh viên công nghệ kỹ thuật ô tô ra trường có việc làm gần như toàn bộ, thu nhập trung bình 10 đến 12 triệu đồng mỗi tháng – mức tương đương nhiều ngành đại học ở năm đầu đi làm. Các công ty lớn thường tuyển kỹ thuật viên theo từng khâu, không đòi hỏi phải “biết tất cả”, điều này tạo cơ hội cho người học trung cấp, miễn là tay nghề vững và chịu khó. Thầy Dũng cho biết: “Doanh nghiệp cần người làm được việc, không cần bằng cấp quá cao. Đúng vị trí, đúng trình độ là quan trọng nhất”.
Trong khi đó, yêu cầu về kỹ năng mềm, đặc biệt là giao tiếp và chăm sóc khách hàng, cũng ngày càng quan trọng. Nhiều sinh viên mới ra trường muốn mở garage riêng nhưng còn thiếu sự tự tin vì chưa đủ kinh nghiệm giao tiếp và vận hành dịch vụ. Đây cũng là lý do phần lớn chọn vào hãng hoặc xưởng lớn để tích lũy kinh nghiệm trước. Tuy nhiên, với sự mở rộng của thị trường xe điện, cơ hội khởi nghiệp trong lĩnh vực dịch vụ sạc, chăm sóc pin, cứu hộ xe điện hoặc xây dựng garage chuyên sửa xe điện được dự báo sẽ nở rộ trong 5 năm tới.
Tại TP.HCM, số lượng trạm sạc vẫn đang tăng, các hãng xe liên tục công bố kế hoạch mở rộng mạng lưới và dịch vụ sau bán hàng. Điều này tạo ra hệ sinh thái nghề mới cho người trẻ, từ kỹ thuật viên, cố vấn dịch vụ, chuyên viên chẩn đoán pin, đến kỹ thuật viên hạ tầng sạc. Trong xu thế này, các trường nghề đóng vai trò là lực đẩy quan trọng giúp thị trường có nguồn lao động sẵn sàng hơn.
Nhìn xa hơn, việc chuyển đổi sang xe điện không chỉ là thay đổi phương tiện mà còn là sự dịch chuyển toàn bộ hệ sinh thái kỹ thuật. Từ người học nghề, giáo viên, các garage, hãng xe đến doanh nghiệp sản xuất linh kiện đều phải thích ứng. Những bạn trẻ đam mê ô tô, theo lời khuyên của TS. Phan Hoàng Dũng, nên lựa chọn cách học gắn với đam mê và không ngừng cập nhật: “Nếu đã chọn ngành ô tô thì phải hướng về tương lai xe điện. Học liên tục, học suốt đời mới theo kịp công nghệ”.
Thủy Phạm
Bình luận (0)