Cách mạng tháng Tám năm 1945 là một trong những sự kiện vĩ đại nhất trong lịch sử dân tộc Việt Nam, đánh dấu bước ngoặt quan trọng trong cuộc đấu tranh giành độc lập, tự do. Dưới sự lãnh đạo của Đảng Cộng sản Đông Dương (nay là Đảng Cộng sản Việt Nam) và Chủ tịch Hồ Chí Minh, nhân dân Việt Nam đã vùng lên lật đổ ách thống trị của thực dân Pháp và phát xít Nhật, giành chính quyền về tay nhân dân.
Sự kiện này không chỉ là một cuộc tổng khởi nghĩa mà còn là kết tinh của tinh thần yêu nước, đoàn kết và ý chí quật cường của dân tộc ta. Ý nghĩa của Cách mạng tháng Tám đối với dân tộc Việt Nam là vô cùng sâu sắc, thể hiện trên nhiều phương diện lịch sử, chính trị, xã hội, kinh tế và văn hóa, đồng thời vẫn còn nguyên giá trị trong thời đại ngày nay.
Trước hết, về mặt lịch sử, Cách mạng tháng Tám đã chấm dứt hơn 80 năm đô hộ của thực dân Pháp và ách phát xít Nhật, mở ra kỷ nguyên mới cho dân tộc Việt Nam. Từ thế kỷ XIX, Việt Nam rơi vào tay thực dân Pháp, bị bóc lột tàn bạo, nhân dân sống trong cảnh lầm than. Đến Thế chiến II, phát xít Nhật lợi dụng tình hình để chiếm đóng, khiến nạn đói năm 1945 cướp đi sinh mạng của hơn 2 triệu đồng bào. Trong bối cảnh đó, Đảng đã khéo léo lãnh đạo Mặt trận Việt Minh, tổ chức tổng khởi nghĩa trên toàn quốc từ ngày 19-8-1945 tại Hà Nội, sau đó lan rộng ra các tỉnh/thành. Chỉ trong vòng vài ngày, chính quyền cách mạng được thiết lập ở hầu hết các địa phương. Ngày 2-9-1945, tại Quảng trường Ba Đình, Chủ tịch Hồ Chí Minh đọc Tuyên ngôn Độc lập, khai sinh nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa. Đây là lần đầu tiên trong lịch sử, Việt Nam trở thành một quốc gia độc lập, chủ quyền thuộc về nhân dân, không còn là thuộc địa. Sự kiện này không chỉ là đỉnh cao của phong trào cách mạng Việt Nam mà còn góp phần vào sự sụp đổ của chủ nghĩa thực dân cũ trên toàn thế giới, khích lệ các dân tộc bị áp bức khác đứng lên đấu tranh.
Về mặt chính trị, Cách mạng tháng Tám khẳng định vai trò lãnh đạo của Đảng và tư tưởng Hồ Chí Minh trong sự nghiệp giải phóng dân tộc. Đảng đã vận dụng sáng tạo chủ nghĩa Marx – Lenin vào hoàn cảnh Việt Nam, kết hợp chặt chẽ giữa đấu tranh chính trị và vũ trang, giữa lực lượng đô thị và nông thôn, giữa giai cấp vô sản và các giai cấp khác có tinh thần dân tộc… Sự thành công của cuộc cách mạng chứng minh rằng, dưới sự lãnh đạo của Đảng, nhân dân Việt Nam có thể vượt qua mọi khó khăn, đánh bại kẻ thù hùng mạnh. Hơn nữa, nó khẳng định nền tảng cho hệ thống chính trị xã hội chủ nghĩa ở Việt Nam sau này. Nhà nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa được thành lập với Hiến pháp 1946, nhấn mạnh quyền dân chủ, bình đẳng, tự do tín ngưỡng và quyền con người. Cách mạng tháng Tám cũng mở đường cho hai cuộc kháng chiến trường kỳ chống Pháp (1945-1954) và chống Mỹ (1954-1975), dẫn đến thống nhất đất nước vào năm 1975. Không có Cách mạng tháng Tám, Việt Nam khó có thể tự giành được độc lập và đạt được những thành tựu to lớn trên tất cả các lĩnh vực như ngày nay, trở thành một quốc gia độc lập, có vị thế trên trường quốc tế.
Về mặt xã hội, Cách mạng tháng Tám mang lại sự giải phóng thực sự cho nhân dân Việt Nam, đặc biệt là giai cấp công nhân, nông dân và phụ nữ. Trước cách mạng, xã hội Việt Nam bị phân hóa sâu sắc, với tầng lớp địa chủ, tư sản cấu kết với thực dân bóc lột nhân dân. Cuộc cách mạng đã xóa bỏ chế độ phong kiến, thực dân, trao quyền làm chủ cho nhân dân; lần đầu tiên người dân thực sự phát huy quyền làm chủ của mình thông qua cuộc tổng tuyển cử vào đầu năm 1946. Các chính sách xã hội tiến bộ được thực hiện ngay sau đó đã giúp nông dân có ruộng cày, xóa bỏ bất công xã hội. Phụ nữ được bình quyền, tham gia chính trị và xã hội và ngày càng gặt hái được nhiều thành tựu to lớn, vượt qua định kiến xã hội phong kiến hàng ngàn năm. Cách mạng còn thúc đẩy giáo dục và y tế đại chúng, xóa mù chữ cho hàng triệu người, xây dựng một xã hội công bằng hơn, nhân văn hơn. Ý nghĩa xã hội của nó còn nằm ở việc khơi dậy tinh thần đoàn kết toàn dân tộc, vượt qua mọi chia rẽ tôn giáo, dân tộc, giai cấp để hướng tới mục tiêu chung: độc lập và tự do. Nhờ đó, Việt Nam đã vượt qua những thử thách khắc nghiệt, từ chiến tranh đến xây dựng đất nước.
Về mặt kinh tế, dù Cách mạng tháng Tám diễn ra trong bối cảnh đất nước kiệt quệ vì chiến tranh và nạn đói, nhưng nó đã đặt nền móng cho sự phát triển kinh tế độc lập. Trước cách mạng, kinh tế Việt Nam bị lệ thuộc vào Pháp và Nhật, chủ yếu khai thác tài nguyên thô, hoàn toàn bị lệ thuộc. Sau cách mạng, Chính phủ đã thực hiện các biện pháp khôi phục sản xuất và dù trong điều kiện chiến tranh khắc nghiệt nhưng vẫn không ngừng phát triển và dần không còn lệ thuộc vào kinh tế nước ngoài. Ý nghĩa kinh tế của Cách mạng tháng Tám thể hiện rõ nét trong việc Việt Nam từ một nước nghèo nàn, lạc hậu trở thành một nền kinh tế đang phát triển mạnh mẽ ngày nay, với GDP tăng trưởng cao, hội nhập quốc tế qua nhiều hiệp định thương mại tự do như CPTPP, EVFTA… Chính điều này đã để lại cho chúng ta bài học lớn về tự lực tự cường, không phụ thuộc vào ngoại bang mà phải dựa vào nội lực dân tộc.
Về mặt văn hóa, Cách mạng tháng Tám đã khơi dậy và bảo tồn bản sắc văn hóa dân tộc Việt Nam. Trong thời kỳ thực dân, văn hóa phương Tây được áp đặt, nhằm đồng hóa dân tộc ta. Cách mạng đã thúc đẩy văn hóa dân tộc, khoa học, đại chúng, với quan điểm nghệ thuật vị nhân sinh, với các phong trào văn nghệ phục vụ cách mạng… Nó khẳng định giá trị văn hóa Việt Nam, từ truyền thống anh hùng bất khuất đến tinh thần nhân ái, đoàn kết. Ngày nay, di sản văn hóa của Cách mạng tháng Tám vẫn được gìn giữ qua các sinh hoạt văn hóa đa dạng, các lễ hội phong phú, các hoạt động giáo dục lịch sử hiệu quả…, giúp thế hệ trẻ nhận thức về cội nguồn và bản sắc dân tộc…
Ngày 19-8-1947, nhân dịp kỷ niệm Cách mạng tháng Tám, Chủ tịch Hồ Chí Minh viết “Thư gửi đồng bào toàn quốc” và “Thư gửi đồng bào Việt Bắc”. Với đồng bào cả nước, Bác phân tích: “Cách mạng tháng Tám đã giải phóng đồng bào ta ra khỏi chế độ quân chủ chuyên chế và xiềng xích thực dân…, đã xây dựng cho nhân dân ta cái nền tảng dân chủ cộng hòa và thống nhất độc lập. Noi gương cách mạng 1776 của Mỹ, Cách mạng tháng Tám đấu tranh tự chủ chống ngoại xâm. Cũng như cách mạng 1789 của Pháp, Cách mạng tháng Tám thực hành lý tưởng: Bình đẳng, Tự do, Bác ái. Theo gót cách mạng 1911 của Trung Quốc, Cách mạng tháng Tám thực hiện chủ nghĩa: Dân tộc, dân quyền, dân sinh”. Đây là một nhận xét có tính khái quát cao và vô cùng sâu sắc.
Có thể nói, Cách mạng tháng Tám không chỉ là một sự kiện lịch sử mà còn là biểu tượng của ý chí dân tộc Việt Nam, mang ý nghĩa sâu sắc và lâu dài. Cuộc cách mạng vĩ đại này đã để lại cho chúng ta bài học về đoàn kết, lãnh đạo sáng suốt và đấu tranh không mệt mỏi vì độc lập, tự do. Trong bối cảnh hội nhập quốc tế ngày nay, ý nghĩa của nó vẫn còn nguyên giá trị, nhắc nhở chúng ta bảo vệ chủ quyền, phát triển đất nước phồn vinh. Mỗi người Việt Nam cần học tập và phát huy tinh thần Cách mạng tháng Tám để xây dựng một Việt Nam hùng cường, góp phần vào hòa bình thế giới. Và chính vì thế, thế hệ trẻ, trong đó có học sinh, sinh viên, cần được giáo dục đầy đủ về ý nghĩa, tầm vóc của Cách mạng tháng Tám để giúp các em hun đúc lòng yêu nước cũng như khơi gợi tinh thần trách nhiệm lớn lao đối với dân tộc trong bối cảnh mới.
Trúc Giang
Bình luận (0)