Việc chăm lo giải quyết nhu cầu nhà ở cho người dân, đặc biệt là đối tượng thu nhập thấp và công nhân tại các khu công nghiệp luôn được Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ quan tâm và được xác định là một nhiệm vụ trọng tâm trong phát triển kinh tế - xã hội của đất nước. Theo đó trong thời gian qua đã có rất nhiều chính sách đẩy mạnh phát triển nhà ở xã hội (NƠXH), nhà ở cho công nhân…
Một khu nhà ở xã hội tại TP.HCM. Ảnh: Linh Nga
Đặc biệt, ngày 3-4-2023, Thủ tướng Chính phủ đã phê duyệt Quyết định 338/QĐ-TTg về “Đầu tư xây dựng ít nhất 1 triệu căn hộ NƠXH cho đối tượng thu nhập thấp, công nhân khu công nghiệp giai đoạn 2021-2030”; cùng với đó là Chương trình 120.000 tỷ đồng cho chủ đầu tư và người mua NƠXH, nhà ở công nhân, dự án cải tạo, xây dựng lại chung cư vay với mức lãi suất thấp.
Chính phủ đã hoàn thiện xây dựng các dự án luật theo kế hoạch và tại kỳ họp thứ 6, Quốc hội khóa XV đã thông qua Luật Nhà ở số 27/2023/QH15 ngày 27-11-2023 và Luật Kinh doanh bất động sản số 29/2023/QH15 ngày 28-11-2023; đồng thời tại kỳ họp bất thường thứ 5, Quốc hội đã thông qua Luật Đất đai (sửa đổi) và Luật Các tổ chức tín dụng (sửa đổi)…
Giảm thủ tục, tăng ưu đãi
Ông Nguyễn Văn Sinh - Thứ trưởng Bộ Xây dựng - cho biết, có nhiều cơ chế, chính sách tháo gỡ khó khăn, cắt giảm thủ tục hành chính, tăng cường ưu đãi cho chủ đầu tư dự án xây dựng NƠXH. Cụ thể, được miễn tiền sử dụng đất, tiền thuê đất đối với toàn bộ diện tích đất của dự án; chủ đầu tư không phải thực hiện thủ tục xác định giá đất, tính tiền sử dụng đất, tiền thuê đất được miễn và không phải thực hiện thủ tục đề nghị miễn tiền sử dụng đất, tiền thuê đất; được ưu đãi thuế giá trị gia tăng, thuế thu nhập doanh nghiệp theo quy định của pháp luật về thuế; được dành tỷ lệ tối đa 20% tổng diện tích đất ở trong phạm vi dự án đã đầu tư xây dựng hệ thống hạ tầng kỹ thuật để đầu tư xây dựng công trình kinh doanh dịch vụ, thương mại, nhà ở thương mại; được hạch toán riêng, không phải tính chi phí đầu tư xây dựng phần công trình kinh doanh dịch vụ, thương mại, nhà ở thương mại này vào giá thành NƠXH; được vay vốn với lãi suất ưu đãi…
Đặc biệt, cắt giảm quy định điều kiện cư trú với đối tượng mua, thuê mua NƠXH; với đối tượng thuê NƠXH thì không phải xác nhận điều kiện về cư trú và điều kiện về thu nhập; các đối tượng là công nhân, lực lượng vũ trang được hưởng thêm các chính sách riêng về nhà lưu trú công nhân trong khu công nghiệp và nhà ở cho lực lượng vũ trang...
Thuộc đối tượng được hưởng những ưu đãi này, ông Nguyễn Việt Quang - Phó Chủ tịch Tập đoàn VinGroup - phấn khởi, vừa qua, Chính phủ đã có nhiều cơ chế, chính sách hỗ trợ phát triển NƠXH, tạo ra hành lang pháp lý tương đối đầy đủ hỗ trợ và khuyến khích các doanh nghiệp tham gia phát triển NƠXH. Nhiều dự án NƠXH được miễn tiền sử dụng đất, giảm 50% thuế giá trị gia tăng, thuế thu nhập doanh nghiệp; hỗ trợ đầu tư hạ tầng kỹ thuật trong và ngoài dự án; cho vay ưu đãi lãi suất thấp và các chính sách hỗ trợ khách hàng, cá nhân vay, mua, thuê NƠXH.
“Mặc dù lợi nhuận xây dựng NƠXH không cao, nhưng là một việc làm hết sức ý nghĩa đối với doanh nghiệp. Tôi cảm ơn những chính sách mà Chính phủ đã ban hành. Những chính sách này không chỉ tạo điều kiện cho người dân mà còn là cơ hội cho doanh nghiệp được lao động, sản xuất”, ông Nguyễn Việt Cường - Chủ tịch Tập đoàn Phú Cường - nói…
“Trên trải thảm, dưới rải đinh”
Ông Cường cũng cho biết, vừa qua, Tập đoàn Phú Cường đã xây dựng hơn 1.000 căn NƠXH tại tỉnh Kiên Giang và đang triển khai hơn 1.000 căn trong dự án tiếp theo. Bên cạnh đó, tập đoàn đang hoàn thiện các thủ tục với Bộ Công an để xây dựng dự án NƠXH mới.
“Tuy nhiên, tôi thấy rằng vẫn còn một số khó khăn. Đó là việc thực hiện các thủ tục pháp lý. Thời gian vừa qua, có những dự án dù chúng tôi đã có được hai, ba chục con dấu nhưng không triển khai được”, ông Cường tâm tư.
| “Một số địa phương trọng điểm mặc dù có nhu cầu về NƠXH rất lớn, nhưng việc đầu tư NƠXH còn hạn chế so với mục tiêu của đề án đến năm 2025. Cụ thể, Hà Nội chỉ có 3 dự án/1.700 căn đáp ứng 9%; TP.HCM - 7 dự án/ 4.996 căn đáp ứng 19%; Đà Nẵng 5 dự án/2.750 căn đáp ứng 43%…”, ông Sinh cho biết. |
Nhắc đến tình trạng “trên trải thảm, dưới rải đinh”, ông Cường bày tỏ băn khoăn về bất cập, vướng mắc thủ tục hành chính hay vấn đề cán bộ sợ sai, sợ trách nhiệm, không dám làm vì lợi ích chung. Cụ thể có một doanh nghiệp năng lực tốt, luôn tuân thủ pháp lý đã triển khai một dự án được 6 năm, mọi thứ gần như hoàn thiện thì “bỗng dưng” có công văn gửi đến yêu cầu phải rà soát dự án này. Vậy là dự án “đóng băng” hơn 3-4 năm nay, không triển khai được, gây thiệt hại 2-3 nghìn tỷ đồng mà doanh nghiệp đã bỏ vào để mua đất và xây dựng. Hơn nữa còn thiệt hại là chưa đóng thuế cho Nhà nước. Như vậy, không chỉ thiệt hại cho doanh nghiệp mà còn thiệt hại cho cả Nhà nước. Trong trường hợp này, nếu phát hiện ra cái sai thì cơ quan chức năng nên chỉ rõ để doanh nghiệp làm cho đúng…
Nhấn mạnh thêm lý do mặc dù Trung ương đã có nhiều chính sách “cởi trói” cho doanh nghiệp, người mua nhà nhằm thúc đẩy phát triển NƠXH nhưng số dự án NƠXH vẫn còn khiêm tốn, Thứ trưởng Bộ Xây dựng cho biết, nhiều địa phương chưa quan tâm phát triển NƠXH, nhà ở cho công nhân, người lao động khu công nghiệp; chưa đưa các chỉ tiêu phát triển nhà ở, đặc biệt là chỉ tiêu phát triển NƠXH, nhà ở cho công nhân vào kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội 5 năm và hàng năm. Nhiều tỉnh, thành cũng chưa xác định rõ quỹ đất cho phát triển NƠXH trong quy hoạch đô thị, khu công nghiệp; ngoài quỹ đất 20% NƠXH trong các dự án nhà ở thương mại, hầu hết các địa phương chưa quan tâm đến việc quy hoạch bố trí quỹ đất làm dự án NƠXH độc lập.
Không ít địa phương chưa quyết tâm, chủ động trong việc thực hiện nhiệm vụ được giao tại đề án “Đầu tư xây dựng ít nhất 1 triệu căn hộ NƠXH cho đối tượng thu nhập thấp, công nhân khu công nghiệp giai đoạn 2021-2030”; chưa ban hành kế hoạch triển khai đề án để đảm bảo hoàn thành mục tiêu đề ra. Thậm chí một số thành phố lớn, tập trung nhiều người lao động thu nhập thấp, có nhu cầu về NƠXH cao tuy nhiên địa phương đăng ký NƠXH hình thành trong năm 2024 rất thấp như: Hà Nội - 1.181 căn, TP.HCM - 3.765 căn, Đà Nẵng - 1.880 căn, Cần Thơ - 1.535 căn...
Bên cạnh đó, một số tỉnh, thành có nhiều dự án đã được chấp thuận chủ trương đầu tư trong giai đoạn vừa qua nhưng các cấp chính quyền địa phương chưa quan tâm, tạo điều kiện trong việc lựa chọn chủ đầu tư dự án để triển khai đầu tư xây dựng.
“Về phía nhà đầu tư, một số dự án NƠXH đã khởi công nhưng các doanh nghiệp không triển khai thi công hoặc thi công chậm tiến độ. Một số dự án đã đủ điều kiện vay vốn ưu đãi, tuy nhiên chưa được UBND cấp tỉnh rà soát để công bố danh mục được vay vốn ưu đãi…”, ông Sinh thông tin thêm.
Tuấn Anh