“Thầy ơi, em muốn thi lại ĐH”

Học kỳ 1 của năm học mới gần kết thúc. Cũng như các anh chị khóa trên, những sinh viên (SV) năm nhất đang miệt mài chuẩn bị cho kỳ thi cuối kỳ đầu tiên của chặng đường ĐH. Tuy vậy, thời điểm này còn một bộ phận SV năm nhất đang cảm thấy băn khoăn. Đó chính là các em mơ hồ nhận ra bản thân đã chọn lựa sai ngành nghề và phát sinh tư tưởng muốn thi lại ĐH.

Học sinh Trường THPT Bình Hưng Hòa (TP.HCM) đặt câu hỏi cho các chuyên gia trong chương trình hướng nghiệp “Cùng bạn chọn nghề cho tương lai” lần thứ 11 năm học 2018-2019. Ảnh: H.Thương

Hậu hướng nghiệp

Dường như chúng ta thường quan niệm công tác hướng nghiệp chỉ dừng lại ở thời gian trước khi SV bước vào giảng đường, trước khi SV được đào tạo nghề, chứ chưa thật sự dành sự quan tâm đúng mức đến việc chia sẻ những tâm tư, những trăn trở của SV trong quá trình các em đã lựa chọn và đang tích lũy kiến thức, kỹ năng nghề nghiệp.

Trực tiếp phụ trách học phần “Trải nghiệm ngành nghề” cho SV năm nhất, tôi dễ quan sát được sự tiếp nhận của các em đối với ngành học. Nội dung chủ yếu của học phần này chính là đưa SV, mặc dù mới chỉ ở giai đoạn học kỳ 1 của năm nhất, đến cơ sở nghề để các em mắt thấy tai nghe, để các em chứng kiến và thể nghiệm một ngày làm việc cụ thể, chi tiết đối với nghề nghiệp mà mình đã lựa chọn cho tương lai. Ngoài ra, với vai trò cố vấn học tập (tương tự như chức danh chủ nhiệm lớp ở bậc phổ thông, nhưng ít trực tiếp, ít can thiệp SV hơn), tôi cũng có nhiều cơ hội để tiếp cận SV, theo dõi các em định hướng nghề nghiệp, tiếp nhận ngành học.

Khi thực hiện hai công việc trên, và cả trong những buổi dạy của các học phần khác, gặp trường hợp SV chia sẻ suy nghĩ muốn thi lại ĐH, muốn chọn lại ngành học, tôi không ngần ngại đưa ra những phân tích, gợi ý mang tính so sánh để các em chủ động đánh giá lại sở thích, sở trường và năng lực của bản thân. Tôi cũng không ngần ngại bày tỏ quan điểm ủng hộ nếu SV lựa chọn giải pháp năm sau thi lại. Tương lai của người học mới là điều quan trọng nhất. Bản thân các em đang “mất lửa” với ngành học, gia đình, bạn bè nhiều khi chưa đồng cảm, chưa ủng hộ, nay đến giảng viên cũng không mảy may quan tâm, thì thật khó để các em có thể dễ dàng vượt qua thời khắc vừa chông gai vừa hệ trọng này.

“Không bổ ngang thì cũng bổ dọc”

Nhiều SV mang tâm lý nuối tiếc, thậm chí nảy sinh trạng thái cực đoan là hối hận, vì đã sai lầm trong việc chọn ngành, chọn trường, dẫn đến oan uổng mất đi một năm của tuổi trẻ, vốn được cho là quý giá nhưng ngắn ngủi. Kỳ thực, các em rất cần tránh những suy nghĩ không đáng có kiểu này. Vì suy cho cùng, một năm qua đều là những trải nghiệm đáng trân trọng. Khi các em lần nữa trở thành tân SV vào năm sau, những kiến thức, kỹ năng và kinh nghiệm thu nhận trong lần đầu làm tân SV năm nay sẽ phát huy tác dụng. Các em sẽ không còn bỡ ngỡ, thay vào đó là sự tự tin, sự thuần thục. Đây chính là lợi thế, là đà xuất phát rất tốt để các em khởi đầu một chặng đường mới, với đúng sở trường và sự yêu thích của bản thân.

Trừ con đường lui

Tuy vậy, không phải SV nào cũng suôn sẻ trong những ngã rẽ của cuộc đời. Các em cũng cần lý trí, cẩn thận tính toán những tình huống có thể xảy ra. Nếu khả năng thi lại không đạt kết quả như mong đợi, các em sẽ có những phương án như thế nào? Việc bảo lưu kết quả học tập ở trường học hiện tại là việc nên làm. Nhiều em chỉ suy nghĩ đơn giản là bỏ ngang để thi lại, đến khi kết quả không như mong muốn, lại không thể quay lại trường cũ, điều này rất thiệt thòi.

Nhưng đã xác định không phù hợp ngành học, sao có thể quay lại? Kỳ thực, các em vẫn có thể học lại ngành cũ, nhưng cố gắng tìm ra những ngách ngành nghề mới, có sự tương quan nhất định đối với ngành nghề đang theo học. Đây chỉ là giải pháp tình thế, sau khi các em không thành công trong giải pháp ban đầu là thi lại.

Thế nên, để tránh rơi vào trường hợp thi lại không thành công, các em cần lập rõ kế hoạch, lộ trình chi tiết để đạt đến mục tiêu. Cần có thời khóa biểu ôn tập cụ thể, và hơn hết là phải tuyệt đối nghiêm túc thực hiện. Nếu xác định vừa học ĐH vừa ôn thi, lại càng phải hạ quyết tâm, kiên trì sự cố gắng nỗ lực.

Trần Xuân Tiến
(Trường ĐH Văn Hiến)