TP.HCM: Sẽ kiểm tra khí thải toàn bộ xe máy đang lưu hành

Nếu thực hiện chính sách kiểm soát khí thải thì hàng năm, TP.HCM sẽ giảm được 13,1% tổng lượng CO phát thải; 13,8% tổng lượng HC phát thải; giảm được 122.844 tấn CO2tđ.

Theo thống kê của Sở GTVT TP, TP hiện có 7.408.124 xe máy, trong đó có 67,89% xe sử dụng trên 10 năm đang tham gia giao thông

Gần 68% xe máy sử dụng trên 10 năm

Sở Giao thông vận tải (GTVT) TP.HCM đang hoàn chỉnh Đề án thí điểm kiểm soát khí thải xe mô tô, xe gắn máy (gọi chung là xe máy) đang lưu hành trên địa bàn TP.

Ông Bùi Hòa An – Phó Giám đốc Sở GTVT TP cho biết, mục đích của việc đánh giá hiện trạng phát thải xe máy đang lưu hành là để đưa ra mức giới hạn khí thải cho phương tiện cơ giới đường bộ, nhằm cắt giảm khí thải độc hại thải ra môi trường.

Ô nhiễm môi trường không khí tại TP do bụi vẫn là vấn đề nổi cộm nhất. 93,8% số liệu nồng bụi tại 19 vị trí quan trắc ảnh hưởng của giao thông các năm 2017, 2018 và 2019 đều vượt QCVN 05:2013/BTNMT.

Xe máy ở TP.HCM chiếm 90% về số lượng trong tổng số xe cơ giới, nên đã phát thải ra một số lượng lớn các chất độc hại như NOx, CO, NMVO, SO2, CH4, cụ thể như sau (xem bảng số liệu).

Thống kê của Sở GTVT TP, TP hiện có 7.408.124 xe máy, trong đó có 67,89% xe sử dụng trên 10 năm đang tham gia giao thông. Kết quả khảo sát 7.216 người dân TP cho thấy có tới 78,63% ý kiến tán thành thực hiện kiểm định khí thải xe gắn máy; 75,94% ý kiến cho rằng nên quy định niên hạn sử dụng.

Qua nghiên cứu bằng phương pháp kiểm tra khí thải xe máy đang lưu hành tại chế độ không tải, các kết quả chỉ ra rằng nồng độ khí thải có xu hướng gia tăng theo năm sử dụng. Nếu được bảo dưỡng định kỳ nồng độ khí thải sẽ giảm.

Bảng số liệu

Nếu thực hiện chính sách kiểm soát khí thải thì hàng năm, TP sẽ giảm được 13,1% tổng lượng CO phát thải; 13,8% tổng lượng HC phát thải; giảm được 122.844 tấn CO2tđ.

Các chuyên gia khẳng định, các nước trên thế giới thường xây dựng mức giới hạn khí thải cho phương tiện đang lưu hành dựa trên dữ liệu kiểm định thực tế và dựa vào các mục tiêu cắt giảm khí thải chung của quốc gia. Ở Việt Nam chưa thực hiện kiểm soát khí thải cho xe máy, do đó thiếu dữ liệu về khí thải của loại hình phương tiện này cho việc đề xuất mức giới hạn. Ngoài ra, lượng xe máy cũ sử dụng trên 10 năm ở TP.HCM chiếm tới 67,89%, do đó việc đề xuất mức giới hạn khí thải không phù hợp có thể dẫn tới mâu thuẫn trong xã hội khi triển khai thực hiện thí điểm kiểm soát khí thải xe máy.

Lộ trình thực hiện

Đề án này cũng được Sở GTVT TP xây dựng lộ trình thực hiện. Cụ thể, năm 2021 phải xây dựng và ban hành các chính sách, các quy định về kiểm định xe máy. Đầu tư 88 trạm kiểm định và hệ thống lưu trữ dữ liệu, tuyên truyền về chính sách kiểm soát khí thải.

Giai đoạn thử nghiệm (2022-2023) sẽ thực hiện kiểm tra khí thải toàn bộ xe đang lưu hành để xây dựng cơ sở dữ liệu khí thải xe máy và thu phí 50.000 đồng/xe/năm; miễn phí kiểm tra khí thải cho người dân thuộc diện hộ nghèo, cận nghèo và có cơ chế hỗ trợ người dân thay thế xe cũ không đạt chuẩn khí thải. Giai đoạn này bắt đầu phân vùng các khu vực theo tiêu chuẩn khí thải và áp dụng cho xe từ 5 năm sử dụng trở lên. Khu vực các quận 1, 3 và 5 cho phép xe có khí thải đạt mức 2 của TCVN6438-2018 được lưu thông, các xe vi phạm chỉ tiến hành phạt hành chính nhưng cho lưu thông.

Giai đoạn thực thi một phần (2024-2025): Đầu tư thêm 78 trạm kiểm định. Nâng mức tiêu chuẩn khí thải hơn mức quy định của TCVN6438-2018 (dựa trên dữ liệu khí thải xe đo được); Mở rộng vùng yêu cầu nghiêm ngặt về tiêu chuẩn khí thải các quận 1, 3, 5, 10 và Tân Bình; Tùy theo mức tiêu chuẩn khí thải sẽ xác định xe phải kiểm soát theo năm sử dụng (có thể là xe qua 3 năm sử dụng); Thực hiện chính sách tổ chức giao thông các xe không đạt tiêu chuẩn khí thải lưu thông tại các khu vực đã phân vùng.

Giai đoạn thực thi toàn phần (từ 2026 trở đi): Tiếp tục nâng mức tiêu chuẩn khí thải; mở rộng vùng yêu cầu nghiêm ngặt về tiêu chuẩn khí thải cho 13 quận trung tâm, gồm: quận 1, 3, 4, 5, 6, 8, 10, 11, Tân Bình, Tân Phú, Bình Thạnh, Phú Nhuận và Gò Vấp); Thực hiện kiểm soát khí thải đối với tất cả các xe.

KIỂM TRA KHÍ THẢI CHO 10.682 XE MÔ TÔ, XE GẮN MÁY

Tại TP.HCM, từ tháng 5 đến tháng 9-2020, Chương trình kiểm soát khí thải xe máy đã thực hiện đo kiểm tra khí thải cho 10.682 xe mô tô, xe gắn máy; thực hiện bảo dưỡng và đo lại cho 1.607 xe. Tất cả các xe đến đo đều được tặng miễn phí một chai dầu nhớt, các xe phải bảo dưỡng bộ phận khí thải được hỗ trợ một khoản kinh phí lên tới 200.000 đồng.

Kết quả kiểm tra khí thải trước bảo dưỡng cho 10.682 xe máy như sau: Đối với tuổi xe từ 10 năm trở lên, số xe đã kiểm tra là 2.740 xe, trong đó có 1.077 xe không đạt TCVN khí thải mức 1, tỷ lệ không đạt mức 1 là 39, 31%; 1.169 xe không đạt TCVN khí thải mức 2, tỷ lệ không đạt mức 2 là 42,66%. Tuổi xe 7-10 năm, kiểm tra được 2.570 xe, trong đó có 424 xe không đạt TCVN khí thải mức 1, tỷ lệ không đạt là 16,50%; 536 xe không đạt TCVN khí thải mức 2, tỷ lệ không đạt là 20,86%; Tuổi xe từ 5-7 năm, kiểm tra được 2.088 xe, trong đó không đạt TCVN khí thải mức 1 là 267 xe, tỷ lệ không đạt là 12,79%; 429 xe không đạt TCVN khí thải mức 2, tỷ lệ không đạt là 20,55%. Tuổi xe dưới 5 năm, kiểm tra được 3.284 xe, trong đó có 84 xe không đạt TCVN khí thải mức 1, tỷ lệ không đạt 17,34%; 284 xe không đạt TCVN khí thải mức 2, tỷ lệ không đạt là 8,65%.

Ông Bùi Hòa An cho biết, có 3 nhóm giải pháp thực hiện thí điểm kiểm định xe máy trên địa bàn TP.

Nhóm giải pháp 1 – Xây dựng khung pháp lý cho chính sách: quy định về đối tượng xe phải kiểm định; tiêu chuẩn khí thải áp dụng; tiêu chuẩn trạm kiểm định (thiết bị, nhân sự, mặt bằng); tiêu chuẩn về phần mềm kiểm tra khí thải; quy trình kiểm định khí thải xe máy; mức phí kiểm định; quản lý phương tiện vi phạm tiêu chuẩn khí thải; chính sách hỗ trợ người dân thu hồi/ thay thế phương tiện không đạt chuẩn khí thải.

Nhóm giải pháp 2 – Đầu tư xây dựng hệ thống kiểm soát khí thải xe máy: Mạng lưới các trạm kiểm định (số lượng trạm và bố trí ở các quận/ huyện); Hệ thống camera giao thông để phát hiện xe xả khói đen; Trạm kiểm định khí thải lưu động (xử lý đo ngay bên đường để xử phạt các xe xả khói đen); Chuẩn bị nguồn lực tài chính nhân sự để thực hiện chính sách.

Nhóm giải pháp 3 – Tuyên truyền vận động: xây dựng cách thức tuyên truyền vận động để người dân hiểu và tự nguyện thực hiện kiểm định khí thải xe máy; Các cách thức tuyên truyền gồm trên các kênh truyền thông…

A.Trần