Gắn đờn ca tài tử với du lịch cộng đồng tại TP.HCM

Đờn ca tài tử đã được UNESCO công nhận là Di sản phi vật thể của nhân loại từ ngày 5-12-2013. Để phát huy loại hình nghệ thuật này, chúng ta nên gắn với du lịch cộng đồng tại TP.HCM. Đây sẽ là tin vui đối với những người đang làm nghề cũng như những ai yêu mến đờn ca tài tử.

Muốn khai thác đờn ca tài tử gắn với ngành du lịch TP.HCM hiệu quả, chương trình phải hấp dẫn du khách

Đưa vào các tour du lịch

TS.NSƯT Nguyễn Thị Hải Phượng (Trưởng khoa Âm nhạc truyền thống, Nhạc viện TP.HCM) cho hay, qua nhiều năm được lưu giữ và phát triển, loại hình đờn ca tài tử ngày càng phổ biến rộng rãi trong các sinh hoạt văn hóa cộng đồng. Tuy nhiên, để quảng bá loại hình di sản phi vật thể độc đáo này đến mọi tầng lớp người dân, đồng thời có thể giới thiệu cho người nước ngoài TP cần xây dựng thêm nhiều hoạt động quảng bá rộng rãi. Một trong những phương cách đó là kết hợp đờn ca tài tử với du lịch.

Theo TS.NSƯT Phượng, với một đô thị luôn sôi động như TP.HCM, chúng ta có thể đưa đờn ca tài tử vào tour du lịch đường sông và đi trong ngày. Tour này sẽ theo đường sông Sài Gòn đến Biên Hòa (Đồng Nai), di chuyển bằng ca nô hoặc buýt du thuyền. Trên đường đi có thể ghé lại tham quan một địa điểm di tích lịch sử – văn hóa trên bờ. Nơi đây có thể tổ chức những chương trình đờn ca tài tử giới thiệu nét sinh hoạt xưa của người dân Nam bộ, kết hợp tái hiện khung cảnh sinh hoạt của người dân như đan lát, trồng hoa. Bên cạnh đó, chúng ta cũng có thể tổ chức tour thăm TP trong ngày tham quan một số bảo tàng. Nơi đây có thể tổ chức đờn ca tài tử hoặc các trích đoạn cải lương để tạo thêm nét riêng cho hoạt động bảo tàng. Đặc biệt, các bảo tàng nên tổ chức những giờ biểu diễn cố định cho du khách trong và ngoài nước đến xem. Có những trích đoạn du khách có thể tham gia như đóng giả các vai tuồng, mặc quần áo chụp hình. Kế tiếp, chúng ta cũng có thể tổ chức đờn ca tài tử “trên bến dưới thuyền” diễn ra trên tàu thủy, chạy trên đoạn sông bến Bình Đông (Q.8). Hoạt động này không chỉ dành riêng cho du khách mà người Việt Nam cũng có thể tham gia đàn, ca tạo nên nét sinh hoạt riêng cho TP.HCM.

Tiết mục đờn ca tài tử tại Liên hoan đờn ca tài tử Nam bộ TP.HCM giải “Hoa sen vàng” lần 6 năm 2023

Ngoài ra, TP cũng có thể xây dựng con đường di sản. Chúng ta có thể chọn một con đường nhỏ, gần trung tâm, có cảnh quan đẹp để xây dựng nên một mô hình trung tâm tập trung các di sản địa phương đặc biệt là TP.HCM tương tự như mô hình Đường sách TP. Con đường di sản sẽ có những không gian trưng bày, giới thiệu và thực hành các di sản, đặc biệt là đờn ca tài tử sao cho các đội nhóm chơi nhạc, những người dân yêu nghệ thuật truyền thống có địa điểm hoạt động thường xuyên. Điều này không chỉ thu hút khách du lịch mà còn là nơi gặp gỡ, tạo sự hứng thú cũng như học hỏi lẫn nhau của những người yêu nghệ thuật truyền thống nói chung, đờn ca tài tử nói riêng.

Chương trình phải hấp dẫn

“Điều quan trọng, khung giờ hoạt động biểu diễn đờn ca tài tử phải cố định và phù hợp với thời gian tham quan, vui chơi giải trí của du khách. Có được điều này các đơn vị lữ hành mới tiện sắp xếp lịch trình tham quan kết hợp thưởng thức đờn ca tài tử cho đoàn du khách nếu họ có nhu cầu. Ngoài ra, nhóm khách lẻ đi du lịch tự túc cũng sẽ biết được địa điểm và thời gian biểu diễn cố định cũng dễ dàng chủ động thời gian đến xem”, ThS. Nguyễn Thanh Bình góp ý.

ThS. Nguyễn Thanh Bình (đại diện Đài Truyền hình TP.HCM) cho rằng, muốn khai thác đờn ca tài tử gắn với ngành du lịch TP.HCM hiệu quả điều đầu tiên là làm sao để du khách dễ dàng tiếp cận và có thời gian để xem. Vì vậy lựa chọn địa điểm diễn ra hoạt động đờn ca tài tử phải phù hợp, nhất là nơi có nhiều du khách lui tới. Đó có thể là điểm dừng chân của du khách tại các điểm tham quan và khu vui chơi giải trí; nhà hàng khách sạn; phố đi bộ vào buổi tối.

Đặc biệt, chương trình đờn ca tài tử phải hấp dẫn. Muốn vậy, từ tài tử ca, tài tử đờn đều phải hát hay đờn giỏi. Mặt khác, cấu trúc chương trình, không gian tổ chức biểu diễn và lựa chọn tiết mục phải thật sự đặc sắc, ấn tượng, hấp dẫn. Ngoài phần ca hát, hòa tấu nên có phần cung cấp thông tin, giới thiệu những cái hay, cái đẹp, nét độc đáo, điều thú vị và yếu tố lịch sử ra đời của những nhạc cụ đặc trưng hay những bài bản, điệu lý, vọng cổ để du khách hiểu và cảm nhận những đặc trưng vốn có của nghệ thuật đờn ca tài tử.

Ngoài ra, chương trình phải có tính tương tác bằng những phần giao lưu để kết nối du khách và khán giả với các tài tử đờn ca để buổi biểu diễn thêm phần ấm cúng, gần gũi và nhiều màu sắc. Du khách có thể lên hát giao lưu, thể hiện khả năng ca tài tử của họ hoặc có thể các tài tử dạy cho du khách hát một đoạn hay một bài bản nào mà dễ hát, dễ thuộc… Làm được như vậy chương trình đờn ca tài tử phục vụ du khách phải có một người dẫn dắt và giới thiệu chương trình song ngữ Việt – Anh (có thể lựa chọn trong số những tài tử đờn ca). ThS. Phạm Thái Bình (phương pháp viên Phòng Nghệ thuật dân gian, Trung tâm Văn hóa TP.HCM) cho rằng, để nâng cao chất lượng truyền dạy đờn ca tài tử Nam bộ ở TP.HCM phải xây dựng và hoàn thiện chính sách đãi ngộ cho nghệ nhân. Song song đó cần đổi mới phương pháp truyền dạy qua hình thức ghi âm, thu hình. Lưu ý thiết kế chương trình phải sinh động, tránh khô cứng, máy móc phù hợp với mọi đối tượng, mọi lứa tuổi. Cần thiết có thể hướng đến việc xây dựng chương trình đào tạo đờn ca tài tử Nam bộ chuyên nghiệp; tăng cường công tác nghiên cứu khoa học; tổ chức Nhạc hội đờn ca tài tử Nam bộ TP.HCM định kỳ 2 năm/1 lần; tổ chức chương trình tôn vinh các nghệ nhân có công lao đóng góp cho di sản văn hóa phi vật thể nghệ thuật đờn ca tài tử Nam bộ ở TP.HCM.

Hồ Trinh