Thi tốt nghiệp 2012: Đổi mới để thi cử không như là… ra trận

Ông Bùi Anh Tuấn, Cục trưởng Cục Khảo thí và Kiểm định chất lượng giáo dục, Bộ GD-ĐT cho biết, trong tháng 12 sẽ phát hành thông tư này. Đồng thời, ông Tuấn cũng cho biết: Đổi mới thi tốt nghiệp phổ thông chúng tôi trăn trở cũng đã lâu, không phải là chuyện mới nghĩ ra ngày hôm qua hay hôm nay. Chúng tôi phải xem xét đánh giá toàn bộ những đổi mới của những năm vừa qua, những cái đạt được và chưa đạt được. Đặc biệt là những thành tựu của cuộc vận động 2 không. Tháng 7 vừa qua, Bộ GD-ĐT cũng đã tổ chức tổng kết cuộc vận động 2 không và đánh giá những thành tựu của cuộc vận động này. Nhưng bên cạnh đó vẫn còn những mặt hạn chế. Những thành tựu mình đạt được thì cố gắng phát huy. Còn những hạn chế sẽ tiếp tục hoàn thiện. Xuất phát thứ hai là từ thực tiễn. Suốt thời gian qua, công tác chỉ đạo của bộ như thế nào? Lấy ý kiến của người học, phụ huynh, giáo viên, nhà trường. Chúng tôi cũng lên diễn đàn trao đổi rất thẳng thắn về vấn đề này. Thứ ba là xem xét lộ trình đổi mới, lộ trình thay đổi quản lý giáo dục, trong đó có Nghị định 115 về phân cấp quản lý cho các địa phương. Trên những cơ sở này, chúng tôi mới đưa ra được một số điểm mới thay đổi điều chỉnh kỳ thi tốt nghiệp 2012. Chủ trương lớn nhất của việc đổi mới này là tăng cường công tác chỉ đạo quản lý thi, tăng cường phân cấp cho các địa phương, đặc biệt là những người đứng đầu ngành giáo dục. Chúng tôi cho rằng, việc đổi mới kỳ thi không chỉ là việc phân cấp, phân quyền mà là tiến tới một kỳ thi bình thường hóa. Hiện nay, thi cử lúc nào cũng như ra trận. Nhà nước giám sát, xã hội kiểm tra, các lực lượng khác cũng tham gia, kỳ thi sẽ trở thành bình thường. Có lẽ như thế sẽ tốt hơn. Nhưng kỳ thi nhẹ nhàng hơn không có nghĩa là không nghiêm túc. Chúng tôi cũng cho rằng, việc đổi mới thi cử phải gắn liền với đổi mới toàn diện, đổi mới chương trình, sách giáo khoa, kiểm định. Trong năm 2012 có một số vấn đề có thể làm được ngay.

PV: Việc bỏ chấm chéo, thi cụm được dư luận rất hoan nghênh, nhưng dư luận cũng rất quan tâm đến việc bộ giám sát như thế nào?

– Trước hết, việc đổi mới này là gắn với tăng cường trách nhiệm của các sở. Đổi mới năm nay vẫn diễn ra theo đúng cơ chế. Đối với những sự việc xảy ra, chúng ta phải quy được trách nhiệm là của ai. Tốt hay không cũng phải có người chịu trách nhiệm. Những gì lãng phí không cần thiết cũng cần được thay đổi. Tôi lấy ví dụ như thanh tra ủy quyền. Nếu nhìn thẳng vào sự thật, thanh tra ủy quyền là các thầy các cô ở các trường ĐH. Nhưng họ có nắm chắc quy chế không? Năm nay, chúng tôi không huy động thanh tra ủy quyền nhưng các sở có thể huy động thanh tra ủy quyền từ các trường ĐH tại địa phương mình. Nói như thế không có nghĩa là bỏ các đoàn thanh tra của bộ mà vẫn có các đoàn thanh tra lưu động, đoàn thanh tra của Trung ương. Thanh tra về chấm thi, hậu kiểm chúng tôi cũng sẽ tăng cường. Năm nay cũng có các lực lượng xã hội giám sát kỳ thi. Điều quan trọng nhất trong thi cử là phải chỉ rõ được ai là người chịu trách nhiệm và trách nhiệm đến đâu. Những công cụ mình đưa ra từ trước đến nay là giám sát Nhà nước. Vấn đề là các công cụ ấy phát huy như thế nào? Quan điểm của chúng tôi là xử lý nghiêm, không bao che và điểm mặt chỉ tên tỉnh nào vi phạm.

– Trong lộ trình đổi mới, có đổi mới thi, kiểm tra đánh giá. Mọi cái phải đồng bộ, nhưng đây là cả quá trình đổi mới. Học thật, dạy thật thì sẽ có chất lượng thật. Hướng đổi mới toàn diện là tiến tới sự đồng bộ này. Còn việc bỏ kỳ thi thì có lẽ chưa ổn. Bởi tâm lý của chúng ta là có thi thì mới học.

– Đây là một câu hỏi khó. Thực ra, đây là một trong những mấu chốt của vấn đề mà chúng tôi trăn trở. Nhưng phải nói rằng, từ thực tiễn cuộc sống tổng kết, xu thế phát triển đã làm nhận thức của mọi người khác cách đây mấy năm. Năng lực của mình, tầm nhìn của mình cũng khác. Năng lực lãnh đạo của các địa phương, giám sát của xã hội, của người học cũng khác. Nhất là trong năm học 2010-2011, có sự tham gia giám sát của xã hội. Không chỉ mình bộ đứng lên mà nhiều tổ chức  cùng tham gia giám sát kỳ thi này. Giao cho các sở nhưng bộ vẫn giám sát. Bộ giao cho các sở các khâu tổ chức kỳ thi nhưng đề vẫn do bộ ra. Bộ xây dựng quy chế, bộ kiểm tra, giám sát.

– Tôi nghĩ thế này, nếu đặt câu chuyện nghi ngờ ai thì mình sẽ không làm được việc gì. Tôi giao cho giám thị, tôi lại sợ giám thị vi phạm quy chế thì có lẽ không ổn. Tin thì mới giao, còn không tin thì không giao. Ngày xưa khi còn ở trường, trường tôi cũng lắp camera. Nhưng nói thật, nó ảnh hưởng không tốt cho tâm lý của cả người học và người coi thi. Và mình liệu có đủ camera để lắp tất cả các phòng? Tôi kể câu chuyện này để  có thể thấy không phải lúc nào thầy cô cũng muốn trường mình đỗ 100%. Các thầy cô nói với tôi một câu đến giờ tôi vẫn nhớ: thực ra trường chúng tôi chỉ muốn tốt nghiệp 80% theo đúng đánh giá. Vì có trượt thì nói học sinh mới dễ, các em mới học.

– Năm vừa qua, đề thi có nhiều đổi mới. Như áp dụng ma trận đề, áp dụng phương pháp khoa học trong ra đề, có phân tích đánh giá đề thi.

Nghiêm Huê