Hơn 2.000 tỷ đồng để kiểm soát khí thải xe máy

Dự kiến nguồn thu phí kiểm soát khí thải xe máy trên địa bàn TP.HCM từ 2023-2030 là 2.142 tỷ đồng. Kinh phí thực hiện kiểm định giai đoạn 2021-2030 là khoảng 553 tỷ đồng, chênh lệch nộp ngân sách khoảng 1.600 tỷ đồng.

Sẽ kiểm soát khí thải xe máy có thu phí trên địa bàn TP.HCM từ 2023

Ông Đinh Trọng Khang, Phó Giám đốc Viện Môi trường (Viện Khoa học và Công nghệ GTVT – Bộ GTVT cho biết như vậy tại Hội nghị tổng kết chương trình nghiên cứu thí điểm kiểm tra khí thải xe máy đang lưu hành hướng tới thí điểm kiểm soát khí thải xe mô tô, xe gắn máy đang lưu hành trên địa bàn TP.HCM mới đây.

Nguồn phát thải ô nhiễm từ hoạt động giao thông

Theo các nhà khoa học, hiện nay tại các TP lớn có hai nguồn khí thải chính là nguồn thải từ các hoạt động công nghiệp và nguồn thải từ hoạt động giao thông. Trong đó, phần lớn khí thải công nghiệp đã được kiểm soát nhờ các hệ thống xử lý tập trung, do đó nguồn phát thải lớn gây ô nhiễm chủ yếu từ giao thông. Để hạn chế ô nhiễm, cần sự chung tay của các bộ, ngành.

Theo thống kê của Sở GTVT, TP.HCM hiện có hơn 7,4 triệu xe máy (chiếm 93% tổng lượng xe tại TP), chưa kể xe vãng lai của người dân từ các tỉnh. Nếu không thực hiện kiểm soát khí thải xe máy, lượng khí thải gia tăng thêm từ loại phương tiện này là rất lớn. Theo đó, với khí CO (Cacbon monoxit) là 68.479 tấn/năm (tương ứng với mức gia tăng là 15,88%/ năm) và khí HC (Hydrocarbon) là 4.475 tấn/ năm (tương ứng với mức gia tăng là 12,85%/ năm). Theo tính toán, khi áp dụng kiểm soát khí thải xe máy, mỗi năm TP giảm hơn 56.000 tấn khí CO; 4.400 tấn khí HC thải ra môi trường.

Báo cáo kết quả sau 6 tháng thí điểm kiểm tra khí thải trước bảo dưỡng cho 10.682 xe máy cho thấy, trong 2.740 xe (thời gian sử dụng từ 10 năm trở lên), có đến 1.077 xe không đạt TCVN khí thải mức 1, chiếm 39,31%; 1.169 xe không đạt TCVN khí thải mức 2, chiếm 42,66%. Kiểm tra 2.570 xe (thời gian sử dụng từ 7 đến 10 năm), có 424 xe không đạt TCVN khí thải mức 1, chiếm 16,5%; 536 xe không đạt TCVN khí thải mức 2, chiếm 20,86%. Kiểm tra 2.088 xe (thời gian sử dụng từ 5 đến 7 năm), có 267 xe không đạt TCVN khí thải mức 1, chiếm 12,79%; có 429 xe không đạt TCVN khí thải mức 2, chiếm 20,55%. Kiểm tra 3.284 xe (thời gian sử dụng dưới 5 năm), có 84 xe không đạt TCVN khí thải mức 1, chiếm 2,56%; có 284 xe không đạt TCVN khí thải mức 2, chiếm 8,65%.

Kết quả kiểm tra khí thải sau bảo dưỡng cho 1.607 xe máy (thời gian sử dụng trên 5 năm) không đạt tiêu chuẩn TCVN6438-2018 mức 1, 2 trước bảo dưỡng. Trong đó, kiểm tra 989 xe từ 10 năm trở lên, có 292 xe không đạt TCVN khí thải mức 1 (chiếm 29,52%), có 367 xe không đạt TCVN khí thải mức 2, (chiếm 37,11%). Kiểm tra 391 xe từ 7 đến 10 năm có 82 xe không đạt TCVN khí thải mức 1 (chiếm 20,97%), có 117 xe không đạt TCVN khí thải mức 2, chiếm 29,92%. Kiểm tra 227 xe từ 5 đến 7 năm, có 28 xe không đạt TCVN khí thải mức 1 (chiếm 12,33%,) có 63 xe không đạt TCVN khí thải mức 2, (chiếm 27,75%).

Ông Bùi Hòa An – Phó Giám đốc Sở GTVT TP.HCM cho biết, mục tiêu của Đề án kiểm soát khí thải xe mô tô, xe gắn máy đang lưu hành, góp phần cải thiện môi trường đang bị ô nhiễm nghiêm trọng. Đồng thời thực hiện chiến lược quốc gia đảm bảo trật tự an toàn giao thông đường bộ. Các phương án kiểm soát khí thải xe máy gồm: Kiểm soát khí thải xe máy theo khu vực; Kiểm soát khí thải xe máy theo đối tượng; Kiểm soát khí thải xe bằng hình thức thu phí phát thải và kiểm soát khí thải xe máy bằng hình thức hỗn hợp.

4 phương án kiểm soát khí thải

Theo đề án, ban đầu sẽ tập trung kiểm soát xe đã sử dụng từ 5 năm trở lên, dự kiến thực hiện tại các trạm đăng kiểm và dán tem như ô tô. Thời gian đầu sẽ thí điểm thực hiện đối với các xe đăng ký tại TP.HCM sau đó sẽ thực hiện đại trà bao gồm cả xe máy tại các tỉnh nếu lưu thông ở TP.

Trước đó, TP.HCM cũng đã lấy ý kiến của các chuyên gia, đại diện các sở ngành liên quan và người dân về việc thực hiện đề án. Theo đó, hầu hết ý kiến cho rằng việc kiểm soát khí thải xe mô tô, xe gắn máy đang lưu hành phù hợp với tình hình thực tế, đặc biệt là ô nhiễm khí thải từ hoạt động giao thông đang ở mức báo động. Đề án này cũng phù hợp với định hướng hạn chế xe cá nhân trong thời gian tới của TP.HCM.

Có 4 phương án kiểm soát khí thải xe máy gồm: Kiểm soát khí thải xe máy theo khu vực; Kiểm soát khí thải xe máy theo đối tượng; Kiểm soát khí thải xe bằng hình thức thu phí phát thải và kiểm soát khí thải xe máy bằng hình thức hỗn hợp.

Được biết, từ giữa tháng 5-2020, Sở GTVT TP.HCM phối hợp với Hiệp hội các nhà sản xuất xe máy Việt Nam; Viện Khoa học và Công nghệ GTVT đã chính thức phát động chương trình “Nghiên cứu thí điểm kiểm tra khí thải xe mô tô, xe gắn máy đang lưu hành trên địa bàn TP, góp phần cải thiện chất lượng môi trường không khí”. Mục tiêu của chương trình nhằm đánh giá hiện trạng phát thải của xe mô tô, xe gắn máy hiện đang lưu hành trên địa bàn TP. Đồng thời, khảo sát và đánh giá tác động kinh tế xã hội của việc kiểm soát khí thải của xe mô tô, xe gắn máy tới người dân, các tổ chức có liên quan.

Cụ thể, giai đoạn 2021-2023 sẽ tập trung tuyên truyền đến người dân; Giai đoạn 2023-2025 sẽ thí điểm kiểm soát, có thu phí 50.000 đồng/xe/năm khu vực các quận 1, 3, 10. Giai đoạn sau năm 2025, triển khai khu vực quận 1, 3, 5, 10 và Tân Bình và sau năm 2027 sẽ kiểm soát 13 quận trung tâm. Khoản chênh lệch từ thu phí sẽ nộp ngân sách, dùng tái đầu tư lại đề án, các chính sách hỗ trợ cho người thu nhập thấp, thu hồi các xe không đạt tiêu chuẩn khí thải.

Ông Bùi Hòa An cho biết thêm, trong thời gian qua, Sở GTVT đã tiến hành xây dựng nhiều đề án nghiên cứu nhằm giảm ùn tắc cũng như hạn chế ô nhiễm môi trường. Cụ thể là các đề án: “Thu phí xe ô tô lưu thông vào trung tâm để hạn chế ùn tắc giao thông và ô nhiễm môi trường”; “Tăng cường vận tải hành khách công cộng kết hợp kiểm soát phương tiện cơ giới cá nhân tham gia giao thông trên địa bàn TP”. Các đề án này tuy được xây dựng, nghiên cứu khá chặt chẽ, kỹ lưỡng, có đánh giá tác động đến người dân…, tuy nhiên việc kiểm soát khí thải xe máy chưa được đề cập rõ ràng.

Từ thực tế đó, Sở GTVT phối hợp với Hiệp hội các nhà sản xuất xe máy Việt Nam và Viện Khoa học và Công nghệ GTVT thực hiện chương trình “Nghiên cứu thí điểm kiểm tra khí thải xe mô tô, xe gắn máy đang lưu hành trên địa bàn TP, góp phần cải thiện chất lượng môi trường không khí”. Từ kết quả của chương trình nghiên cứu, các bên phối hợp xây dựng đề án “Thí điểm kiểm soát khí thải xe mô tô, xe gắn máy đang lưu hành trên địa bàn TP, góp phần cải thiện chất lượng môi trường không khí”.

M.Tuyết – A.Trần