Sách giả giá “bèo” tràn lan trên mạng

Sách giả xuất hiện ngày càng nhiều, không chỉ được bán ở vỉa hè mà còn tràn lan trên các trang mạng xã hội, sàn thương mại điện tử. Thực trạng này vừa gây ảnh hưởng đến quyền lợi của bạn đọc, vừa gây tổn hại cho các đơn vị làm sách, các nhà xuất bản, tác giả…

Những quyển sách nổi tiếng bán trên mạng với giá 19 ngàn đồng/cuốn

Giá “bèo”

Hiện nay, bên cạnh các loại hàng hóa có thương hiệu, đạt chất lượng thì vẫn còn tiềm ẩn những hàng hóa kém chất lượng, không rõ nguồn gốc xuất xứ. Đáng nói, ngoài hàng triệu mặt hàng được làm giả và bán công khai thì sách – tri thức của loài người cũng bị làm giả và bán với giá “bèo”.

Vấn nạn này càng khó kiểm soát hơn khi chúng được đưa lên môi trường số. Tại nhiều trang mạng xã hội và một số sàn thương mại điện tử như: Lazada, Shopee… đang rao bán sách giả, sách lậu, sách không có bản quyền thu hút hàng chục nghìn tài khoản theo dõi, bình luận đã vô tình trở thành phương tiện tiếp tay cho hành vi phát tán sách giả, sách lậu.

Chỉ cần lên mạng search từ khóa “sách”, “sách giá rẻ”, hàng loạt trang bán sách hiện lên, giá rất rẻ. Cuốn sách Đắc nhân tâm bán trong nhà sách Fahasa trên 75 ngàn đồng/cuốn nhưng trên mạng chỉ có giá 19 ngàn đồng/cuốn; cuốn Đọc vị bất kỳ ai giá gốc 70 ngàn đồng/cuốn qua mạng chỉ còn 19 ngàn đồng/cuốn; cuốn Bí mật của may mắn 59 ngàn đồng/cuốn, trên mạng bán 10 ngàn đồng/cuốn; Quẳng gánh lo đi và vui sống từ 80 ngàn đồng, còn 19 ngàn đồng/cuốn… Nhiều cuốn sách được rao bán trên mạng đồng giá 1 ngàn đồng, 5 ngàn đồng…

Cuộc chiến với sách giả, sách lậu hẳn sẽ còn rất gian nan, để có thể bảo vệ quyền lợi cho người tiêu dùng, cũng như các nhà xuất bản, các đơn vị làm sách, nhiều chuyên gia cho rằng, cần tăng cường công tác phối hợp giữa các nhà xuất bản với lực lượng chức năng trong hoạt động chống in lậu.

Các tác phẩm được chọn làm giả thường là những tựa sách đang bán rất chạy như: Quẳng gánh lo đi mà vui sống, Đắc nhân tâm, Suối nguồn tuổi trẻ, Nghệ thuật bán hàng bậc cao, Nghĩ lớn để thành công, 7 thói quen để thành đạt, Sức mạnh tình yêu, Hành trình về phương Đông, Hạt giống tâm hồn… của nhiều đơn vị xuất bản: Tổng hợp TP.HCM, Trẻ, Hội Nhà văn, Văn hóa Thông tin, Dân trí, Hồng Đức, Tự điển Bách khoa, Thời đại, Phụ nữ, Mỹ thuật… Thậm chí có đơn vị liên kết như Công ty văn hóa sáng tạo Trí Việt (First News) bị các “trùm lậu” làm giả đến 280 đầu sách, trong đó những ấn phẩm như Đắc nhân tâm, Hành trình về phương Đông, Hạt giống tâm hồn kỷ lục tới… 10-15 phiên bản khác nhau.

Là đơn vị có nhiều năm đi tìm công lý cho sách thật, ông Nguyễn Văn Phước – Giám đốc First News cho biết, hậu quả của vấn nạn sách lậu, sách giả bán trên mạng công khai là người đọc mua nhầm phải sản phẩm kém chất lượng, không có bản quyền nhưng lại phải trả tiền mua theo giá sách thật. Chưa kể các “đầu nậu” còn sử dụng những gian hàng online trá hình thông qua các sàn thương mại điện tử nổi tiếng để tuồn sách giả ra thị trường, vừa lừa dối độc giả, vừa trốn thuế. Sau khi lời khủng, các “đầu nậu” làm sách giả lại tung chiêu giảm giá từ 50-60% khiến một số nhà sách hám lợi chuyển sang mua lại trên mạng rồi đóng thùng trả lại sách thừa cho NXB, gây thiệt hại cho các đơn vị xuất bản. “Nhiều khi không kiểm tra bỏ vào kho là nhận về toàn sách giả, đến khi phát hiện ra thì đã muộn. Tuy nhiên mức xử phạt cho hành vi làm sách lậu hiện nay còn quá nhẹ nên sách giả cứ tự do hoành hành. Nên chăng cần phải có sự vào cuộc quyết liệt hơn của các cơ quan chức năng cùng với những trang thương mại điện tử kiên quyết với sách giả như Tiki thì mới có thể lập lại trật tự trong lĩnh vực này”, ông Phước kiến nghị.

Khó phân biệt

Ông Phước cho biết, có nhiều nguyên nhân dẫn đến tình trạng sách giả, sách lậu, sách kém chất lượng trôi nổi trên thị trường. Đầu tiên phải kể đến là khoản siêu lợi nhuận khổng lồ mà sách giả, sách lậu mang lại khi không tốn chi phí bản quyền, dịch thuật, biên tập. Chỉ sử dụng giấy, mực in rẻ tiền nên người bán sách giả, sách lậu thu lời rất cao.

Bên cạnh đó, một số bộ phận người đọc với tâm lý ham rẻ, được chiết khấu cao. Người đọc chưa phân biệt được sách thật và sách giả, thích được giảm giá, miễn phí nên luôn có thói quen mua hàng ở vỉa hè, cơ sở nhỏ lẻ hoặc tìm phiên bản sách điện tử lậu trên internet thay vì đến những cơ sở quy mô lớn.

Một nguyên nhân nữa cũng giúp cho sách lậu vẫn còn “đất sống” là do chế tài xử phạt còn nhẹ, thiếu tính răn đe. Hiện nay mức phạt đối với hành vi in “lậu” sách còn tương đối thấp, chỉ bằng một phần rất nhỏ so với lợi nhuận mà các cơ sở, cá nhân in “lậu” sách thu được.

Để tránh sách giả, bạn đọc nên mua sách ở các nhà sách uy tín

Theo quy định tại Nghị định 159/2013/NĐ-CP của Chính phủ về quy định xử phạt vi phạm hành chính trong hoạt động báo chí xuất bản, thì hành vi in sách lậu từ 300 bản trở lên có thể bị phạt từ 20 triệu đến 30 triệu đồng. Do đó, nhiều cơ sở vi phạm nộp phạt rồi lại hoạt động với quy mô lớn và thủ đoạn tinh vi hơn.

Ông Lê Hoàng – Phó Chủ tịch Hội Xuất bản Việt Nam cho rằng, làm sách giả là hành vi vi phạm nghiêm trọng, vì sách giả vi phạm Luật Xuất bản, Luật Sở hữu trí tuệ, làm thất thu ngân sách Nhà nước, đồng thời gây tổn hại nặng nề cho tác giả và những người làm sách chân chính. “Theo tôi để xử phạt thích đáng hành vi in, tàng trữ, lưu hành sách lậu, sách giả, phải kết hợp với các hình thức xử lý hình sự như cải tạo không giam giữ, hay phạt tù đối với hành vi sản xuất, buôn bán hàng giả, theo Điều 192 của Bộ luật Hình sự 2015; tội xâm phạm quyền tác giả, quyền liên quan được quy định hướng dẫn tại Điều 225 Bộ luật Hình sự 2015; hay hành vi xâm phạm quyền sở hữu công nghiệp đối với nhãn hiệu hoặc chỉ dẫn địa lý đang được bảo hộ tại Việt Nam tại Điều 226 Bộ luật Hình sự 2015. Phải kết hợp xử lý hình sự theo các điều khoản vừa nêu trên thì mới có khả năng ngăn chặn hữu hiệu hành vi sản xuất, buôn bán sách giả đang ngày càng nghiêm trọng như hiện nay”, ông Hoàng nhấn mạnh.

Cũng theo ông Hoàng, một yếu tố then chốt nữa để loại bỏ vấn nạn này chính là độc giả cần nâng cao ý thức, kiên quyết không dùng sách giả, sách in lậu. Học cách nhận biết sách giả, sách thật hoặc tìm mua sách ở những địa chỉ uy tín của các nhà xuất bản, hệ thống của các nhà sách, các trang web bán sách uy tín để bảo vệ quyền lợi cho chính bản thân trong việc tiếp cận nguồn sách chính thống cũng như quyền lợi của tác giả, nhà xuất bản chân chính.

Kiều Khánh