Làm bạn cùng con – liệu pháp ngừa bệnh tăng động, kém tập trung

Theo bác sĩ Phạm Ngọc Thanh, Trưởng khoa Tâm lý Bệnh viện Nhi Đồng1 (TP.HCM ), đây là một bệnh lý về thần kinh, xuất hiện ở trẻ trước 7 tuổi, 12% trẻ ở độ tuổi đi học có những triệu chứng này.

Tăng động, thiếu tập trung có thể là bệnh nhưng cũng có thể là triệu chứng của một rối loạn thần kinh khác. Tuy nhiên, bệnh chỉ được xác định khi có tối thiểu 6 triệu chứng và kéo dài liên tục trong 6 tháng. Ngoài ra, những biểu hiện này của trẻ xảy ra trong gia đình và trường học.

Phần lớn nguyên nhân bệnh chưa được xác định. Tuy nhiên, các chuyên gia tâm lý cho rằng, vào khoảng thời gian sắp 7 tuổi, trẻ thường rơi vào tình trạng lo âu, trầm cảm. Trong khi người lớn bị trầm cảm thường nằm ủ rũ, mệt mỏi thì trẻ lại thể hiện sự lo lắng bằng những hành động thái quá hay khuấy động không gian yên tĩnh để tạo sự chú ý của người khác.

Không chú ý chi tiết và hay phạm lỗi do lơ đễnh.

Khó tập trung chú ý khi học và chơi.

Thường có vẻ không nghe khi được nói trực tiếp.

Không theo kịp và hoàn thành công việc.

Khó tổ chức công việc.

Tránh né, không thích làm việc cần tập trung trí tuệ.

Thường làm mất đồ.

Dễ lo ra bởi những kích thích bên ngoài.

Thường quên công việc hàng ngày.

Cựa quậy bàn tay, chân hoặc ngọ ngoậy trên ghế.

Thường bỏ ghế lúc đang học tập.

Chạy hoặc leo không thích hợp.

Khó chơi một cách yên ắng.

Thường đi hoặc làm như đang ngồi trên xe máy.

Thường nói quá nhiều.

Thốt ra câu trả lời trước khi chấm dứt câu hỏi.

Ít kiên nhẫn chờ đến phiên mình.

Thường cắt ngang hoặc xâm lấn người khác.

Đây là bệnh thường gây khó chịu cho mọi người xung quanh như hay ngắt lời người khác, xáo trộn không gian yên tĩnh… và còn có nguy cơ ảnh hưởng đến tính mạng như qua đường không nhìn tín hiệu đèn… Là chuyên gia trong ngành, bác sĩ Thanh từng tiếp xúc với nhiều trường hợp “nổi loạn” chỉ để tạo sự chú ý và được cha mẹ quan tâm hơn. Điển hình là trường hợp của một bé trai 8 tuổi rất thông minh nhưng có sở thích với những món đồ chơi của con gái. Phụ huynh lo lắng giới tính bé bị ảnh hưởng nên cấm đoán. Cậu bé phản ứng bằng cách quậy phá để ba mẹ để ý đến mình hơn. Vì vậy, bác sĩ Thanh cho rằng, cha mẹ hãy dành thời gian chia sẻ và làm bạn cùng con. Tăng động kém tập trung là bệnh thần kinh nhưng có thể được điều trị bằng chính sự quan tâm và yêu thương của gia đình.

Làm chủ cảm xúc: Khi phụ huynh đang trong tình trạng giận, sợ, tự vệ, những cảm xúc này sẽ được thể hiện trong giọng nói, tư thế, hành động và ngôn ngữ. Vì vậy, trước khi làm điều gì, phụ huynh nên lắng lại một giây và nói “dừng lại, điều gì đang xảy ra?”. Sau đó, nhìn vào mắt trẻ, lưu ý đến tư thế, nét mặt, giọng nói và từ ngữ của trẻ. Sau đó, suy nghĩ  điều gì đang xảy ra. Cuối cùng, phụ huynh sẽ biết được cảm xúc của trẻ và có thể xử sự trong trạng thái bình tĩnh và tích cực.

Thay đổi cách nói: hãy hạ thấp giọng và nói chậm hơn. Khi nói, nên nhìn thẳng vào mắt trẻ và dùng ít từ. Truyền đạt ý ngắn và đúng trọng tâm. Cần tránh dùng các từ “mày, còn kém” đi theo từ “luôn luôn, không bao giờ”, nên tập nói “tôi, không phê phán, tin cậy và tôn trọng”.

Thích nghi với thói quen lắng nghe: lắng nghe là then chốt trong sự giao tiếp giữa cha mẹ và con cái, thể hiện sự tôn trọng và lịch sự. Như tìm hiểu sự tích cực trong lời con trẻ nói, cố gắng hiểu ý con nói, trả lời con một cách tích cực không phê phán, nói lại cùng con những điều đã được nghe.

Cùng làm việc với con: trong quá trình đó, phụ huynh có thể đặt câu hỏi để giúp trẻ có suy nghĩ theo chiều hướng tốt hơn. Cởi mở trong quá trình thảo luận cũng giúp cha mẹ gần gũi hơn với con cái. Đặc biệt, không ra lệnh nhưng hãy đặt câu hỏi sẽ giúp trẻ suy tư và thảo luận sâu. Cần giữ sự vui tươi trong suốt quá trình trò chuyện với trẻ.