Tuyển thẳng HS tốt nghiệp THPT vào ĐH: Lộ ra hàng loạt bất cập

Có 8 tỉnh, bao gồm 22 huyện, thị của khu vực Tây Nam bộ được hưởng chính sách đặc thù này. Theo đó, từ năm học 2013-2014 những HS theo học và tốt nghiệp THPT, có hộ khẩu thường trú tại những nơi này được tuyển thẳng vào học tại các trường ĐH trong khu vực, người học được quyền chọn bất cứ ngành học nào. Đến nay, theo số liệu chưa đầy đủ, 9 trường ĐH (trong và ngoài công lập) tại khu vực đã xét tuyển thẳng hơn 4.000 hồ sơ, trong đó Trường ĐH Cần Thơ dẫn đầu với 2.853 hồ sơ trong tổng số gần 2.900 thí sinh (TS) đăng ký; kế là Trường ĐH An Giang 411 hồ sơ, ĐH Trà Vinh 262 hồ sơ.

Theo qui định, số TS này sẽ được nhà trường tổ chức bồi dưỡng kiến thức văn hóa một năm, và sẽ chính thức là SV theo học các ngành đã đăng ký nếu kết quả học tập và rèn luyện đạt các điều kiện theo qui định của trường. Vấn đề nổi bật khi triển khai chính sách đặc thù này là ngân sách đào tạo trở thành SV, do đối tượng không là SV được Nhà nước tài trợ ngân sách, lại không thuộc diện cử tuyển, các em phải đóng tất cả kinh phí đào tạo, mà nếu tính như ĐH Cần Thơ, dù dự kiến thu học phí bằng 150% mức học phí của SV trong ngân sách, cũng chỉ đáp ứng khoảng 75% kinh phí đào tạo, số còn lại nhà trường lấy nguồn ở đâu bù vào? Đặc biệt, đối với những ngành đặc thù như y – dược, chi phí đào tạo rất lớn. ThS.BS Nguyễn Minh Phương, Phó trưởng phòng Đào tạo, Trường ĐH Y dược Cần Thơ, phân tích: “Đối với SV chính qui, Bộ GD-ĐT cấp 6 triệu đồng/năm/em. Mỗi em đóng thêm học phí hơn 3 triệu đồng, vậy mà nhà trường còn phải đi tìm tài trợ để bổ sung kinh phí đào tạo do các hóa chất xét nghiệm, thí nghiệm, nhập từ nước ngoài nên rất đắt. Như vậy những em diện tuyển thẳng này phải đóng học phí theo mức thu của SV ngoài ngân sách, liệu người học có kham nổi khi họ thuộc vùng khó khăn? Mặt khác, đây là đào tạo nguồn nhân lực, nếu địa phương không hỗ trợ ngân sách liệu sau khi ra trường họ có về địa phương phục vụ?”…

Một vấn đề nhức nhối khác là việc tuyển thẳng có ảnh hưởng đến chỉ tiêu tuyển sinh của các trường? Chẳng hạn như ĐH Cần Thơ gần 3.000 HS diện này đã chiếm 30%/ tổng chỉ tiêu năm học 2013-2014 của nhà trường. Tiến sĩ Đỗ Văn Xe (Phó hiệu trưởng nhà trường) phân tích: “Dù Bộ GD-ĐT giao trường tự xác định chỉ tiêu hàng năm nhưng khi đề ra chỉ tiêu, trường phải chấp hành qui chế: Số m2/SV và không quá 25 SV/giảng viên. Năm tới, nếu ĐH Cần Thơ lấy hết số tuyển thẳng này, những em này thuộc tổng qui mô của trường thì chỉ tiêu chính qui sẽ phải hạ xuống. Các năm kế tiếp nữa số người học diện này tăng lên, khoảng 4 năm nữa, tiêu chí về diện tích và giảng viên của trường chỉ đáp ứng đủ tổng số người đang học, trường sẽ không thể tuyển mới SV chính qui. Thực trạng này dẫn đến trường ĐH trọng điểm thay vì đào tạo nhân lực chất lượng cao, sẽ trở thành nơi chỉ đào tạo nhân lực cho các vùng khó khăn?”.

Một vấn đề bức xúc khác mà các trường đặt ra là ngành sư phạm được ngân sách Nhà nước bao cấp, trong khi rất nhiều TS các vùng đặc thù lại “kết” ngành học này nhưng họ không thuộc chỉ tiêu đào tạo của bộ, như vậy lấy đâu kinh phí đào tạo? Trường ĐH Cần Thơ đã gửi công văn hỏi ý kiến Bộ GD-ĐT nhưng đến nay bộ vẫn chưa trả lời. Do vậy trường dự kiến sẽ thu học phí những đối tượng này bằng 150%/học phí của SV trong ngân sách… Nhiều đại biểu đề nghị Nhà nước hỗ trợ người học kinh phí đào tạo hoặc được vay ngân hàng không tính lãi. Riêng Trường ĐH Cửu Long, ông Nguyễn Cao Đạt, Phó hiệu trưởng nhà trường, cho biết: Do chỉ có hơn 60 hồ sơ nên trường sẽ tiết kiệm kinh phí hoạt động để bù một phần kinh phí đào tạo số TS này.

Đây là vấn đề được nhiều đại biểu đề cập. Đại diện Ban chỉ đạo Tây Nam bộ cũng thừa nhận, qua khảo sát, TS xét tuyển thẳng hầu hết không trúng tuyển kỳ thi tuyển sinh ĐH, CĐ năm 2013. Để TS tuyển thẳng này có thể đạt được khả năng học tập khi vào học chính thức bậc ĐH là một thách thức không nhỏ. Do vậy Ban chỉ đạo Tây Nam bộ kiến nghị Bộ GD-ĐT: Ngoài các điều kiện xét tuyển thẳng theo qui định hiện hành cần có thêm điều kiện xếp loại học tập của TS phù hợp khả năng theo học từng bậc học. Cụ thể TS xếp loại học tập lớp 12 đạt loại khá và thi tốt nghiệp THPT đạt khá trở lên mới được nộp hồ sơ đăng ký xét tuyển thẳng vào các ngành bậc ĐH. TS không đạt điều kiện trên chỉ được nộp hồ sơ đăng ký vào các ngành bậc CĐ. Ông Nguyễn Thanh Tiệp, Phó giám đốc Sở GD-ĐT Long An, thẳng thắn nhìn nhận: Qui định chỉ cần tốt nghiệp cấp 3 là vào học ĐH là chưa hợp lý vì không ít TS học lực rất yếu kém nhưng vẫn tốt nghiệp THPT, trong khi học bậc này phải cần năng lực, trình độ nhất định để có thể theo học, ra trường mới phát huy được những kiến thức được đào tạo. Theo tôi, những ngành đặc thù phải có qui định riêng, chẳng hạn ngành y dược, nhiều trường ĐH y dược TS thi vào đạt hơn 26, 27 điểm còn không trúng tuyển? Trong khi nếu đào tạo không bảo đảm chất lượng sẽ ảnh hưởng trực tiếp đến tính mạng bệnh nhân. “Tôi đề nghị chỉ tuyển thẳng những TS đã thi tuyển sinh ĐH, CĐ và lấy thấp hơn 1-2 điểm so với điểm chuẩn của trường. Ngành sư phạm cũng vậy! Nếu đầu vào thấp quá, trong khi chỉ 1 năm bồi dưỡng kiến thức và 4 năm đào tạo, khi ra trường họ có đủ khả năng làm được nhiệm vụ “trồng người” không?”.

Một thực trạng hiện nay là rất nhiều TS học xong ĐH thất nghiệp, thậm chí TS tốt nghiệp thủ khoa ĐH cũng khó tìm được việc làm. Trong khi đó, những TS diện tuyển thẳng này rất kém ở đầu vào, ra trường liệu có đủ năng lực cạnh tranh khi tìm việc làm? Ông Hà Văn Phúc, Phó vụ trưởng, đại diện khu vực phía Nam, Bộ GD-ĐT, ghi nhận những kiến nghị và cho biết sẽ trình lên bộ. Để tháo gỡ những vướng mắc, sắp tới, bộ sẽ làm việc với các trường ĐH để bàn giải pháp khắc phục.

Đan Phượng