Hòa chung với các hoạt động tưng bừng và đầy sắc màu của Lễ hội Oóc Om Bóc – Đua ghe ngo Sóc Trăng, khu vực ĐBSCL lần thứ 6 và Tuần Văn hóa, Thể thao và Du lịch (VH-TT&DL) Sóc Trăng lần thứ 1, năm 2024, tối 12-11-2024, trên đoạn sông Maspero, đoạn giữa cầu C247 và cầu 30/4, Sở VH-TT&DL tỉnh Sóc Trăng khai mạc Hội thi Lôiprotip (thả đèn nước); trình diễn đèn nước và ghe Cà Hâu.
Đêm hội có sự góp mặt của 20 đèn nước và 5 ghe Cà Hâu đến từ các chùa trong tỉnh.
Theo truyền thuyết, nghi lễ thả đèn nước là cúng chiếc răng của Phật Thích Ca được rắn thần Nagar cất giữ nơi thủy cung. Đèn nước cũng tượng trưng cho hàm răng dưới của Đức Phật ở lại hạ giới độ trì chúng sinh. Người Khmer quan niệm rằng, sau một năm lao động sản xuất và sinh hoạt, con người đã làm vấy bẩn, ô nhiễm môi trường nước và thiên nhiên nên con người làm lễ để cúng tạ lỗi.
Bên cạnh đó, nghi lễ thả đèn nước còn là hoạt động văn hóa giàu tính nhân văn, mang ý nghĩa tạ ơn thần Đất, thần Nước và thiên nhiên đã phù hộ con người làm ăn sinh sống bình yên và mong được nhiều điều tốt lành hơn cho năm sau. Do vậy, thả đèn nước mang tính thiêng hóa nguồn nước, thể hiện một sắc thái văn hóa, trong đó hàm chứa giá trị văn hóa dân gian mang tính nhân văn qua văn hóa ứng xử với nguồn nước, đồng thời phản ánh tính chất đặc thù của nền văn minh lúa nước, gắn chặt với tự nhiên bởi thiên nhiên vừa là nơi che chở, vừa nuôi dưỡng sự sống của mọi người, góp phần tăng cường ý thức của mọi người trong đó có người Khmer Sóc Trăng, trong việc bảo vệ nguồn sống của cộng đồng.
Hoạt động trình diễn thả đèn nước cũng nhằm tôn vinh nét đẹp văn hóa truyền thống của đồng bào các dân tộc trên địa bàn tỉnh Sóc Trăng, đặc biệt là trong hoạt động văn hóa, lễ hội, đáp ứng tâm tư nguyện vọng, nhu cầu sinh hoạt văn hóa tinh thần của đồng bào dân tộc Khmer, góp phần nâng cao nhận thức trong việc bảo tồn, phát huy các giá trị di sản văn hóa của đồng bào Khmer trong thời kỳ hội nhập và phát triển.
Ngày xưa, đèn nước thường được mỗi gia đình làm bằng thân và bẹ chuối có gắn vài cờ đuôi nheo, chung quanh cắm đèn cầy (nến), nhang (hương) và các vật cúng như trái cây, bánh kẹo, gạo, muối… rồi thả trôi theo dòng nước sau khi thực hành nghi thức đút cốm dẹp. Dần dà, nghi thức thả đèn nước tổ chức tập trung tại chùa. Lúc này, đèn nước được làm khung như một chiếc kiệu bằng cây, sau đó đặt các thức cúng như lúa gạo, mắm muối, thịt, trái cây… lên trên, xem đây là lễ vật để tạ ơn thần Đất, thần Nước. Sau nghi thức lễ cúng trăng, đèn nước được rước một vòng phum sóc hoặc sân chùa với sự hộ tống của đội múa trống Sa-dăm và người trong phum sóc, rồi đặt trước chùa. Tiếp đến, các vị sư mang nhang, đèn đến cắm vào chiếc đèn nước và tiến hành nghi thức thả đèn bằng những câu tụng của các vị Achar với nội dung thể hiện lòng tạ ơn Mặt Trăng, thần Đất, thần Nước đã giúp cho con người được sinh tồn và mong tha thứ lỗi lầm do đã làm ô uế đất, nước trong quá trình sản xuất. Sau đó, mọi người rước đèn nước ra ao trong chùa hay con kênh, rạch ở gần chùa để thả cho đèn trôi theo dòng nước.
Ngày nay, lễ nghi và đồ cúng trên đèn nước vẫn như xưa, chỉ khác là những chiếc bè, kiệu được làm mô phỏng theo kiến trúc chánh điện chùa, tháp Khmer và được trang trí rực rỡ, lộng lẫy bằng hoa lá, giấy kiếng bóng cùng những dây đèn chớp đủ màu, góp phần làm cho chiếc đèn nước tăng thêm nét thẩm mỹ, sinh động, tỏa sáng lung linh trên mặt nước.
Cũng trên dòng sông Maspero, bên cạnh những chiếc đèn nước đầy sắc màu còn có những chiếc ghe Cà Hâu mang hình dáng độc đáo, thu hút sự chú ý của du khách gần xa.
Theo các cụ cao niên, ghe Cà Hâu (tên khác là Ka Hâu) được hiểu là ghe hầu, loại thuyền độc mộc sử dụng cho các vị cao tăng đi tụng kinh, dùng cho Thượng tọa, Đại đức, người có uy tín ngồi và chỉ đạo các đội ghe thi đấu trong các cuộc đua ghe ngo. Ghe Cà Hâu còn dùng để chở lương thực, nước uống, dàn nhạc… phục vụ, tiếp hậu cần cho đội ghe ngo trong những cuộc đua. Ghe được làm từ thân cây to khoét rỗng. Mỗi chiếc ghe có kích thước khác nhau, tùy theo kích thước của thân cây nguyên liệu làm nên nó. Ghe thường có chiều dài từ 15-20m, rộng từ 1,5-2m.
Cũng như ghe ngo, ghe Cà Hâu được trang trí với nhiều họa tiết, hoa văn đặc trưng của đồng bào Khmer. Người được chọn thực hiện công việc này thường là những người có đôi tay tài hoa, nhiều năm kinh nghiệm, am hiểu về văn hóa truyền thống. Ghe Cà Hâu là hình ảnh đại diện cho tư duy thẩm mỹ của mỗi ngôi chùa. Do đó, trên chiếc ghe thường được trang trí hình ảnh biểu trưng của nhà chùa. Thời gian vẽ trang trí cho một chiếc ghe Cà Hâu thường từ 20 ngày đến 1 tháng. Ghe Cà Hâu không chỉ là phương tiện chuyên chở mà còn là một công trình nghệ thuật, thể hiện tài năng, chứa đựng tâm huyết của những người thợ.
Ngày nay, ghe Cà Hâu không chỉ có giá trị văn hóa độc đáo trong đời sống tinh thần của đồng bào Khmer mà còn được xem là biểu tượng của sự ấm no, sung túc của địa phương. Từ năm 2016, ghe Cà Hâu được đưa vào trình diễn trong Lễ hội Oóc Om Bóc – đua ghe ngo tỉnh Sóc Trăng hằng năm. Mỗi mùa đua ghe ngo, những chiếc Cà Hâu lại được mang ra trang trí, làm mới, song hành cùng với đèn nước thắp sáng cả đoạn sông Maspero.
Ông Sơn Pô – Phó Giám đốc Sở VH-TT&DL tỉnh Sóc Trăng – cho biết, năm nay hoạt động trình diễn thả đèn nước và ghe Cà Hâu được thực hiện từ Dự án bảo tồn, phát huy giá trị văn hóa truyền thống tốt đẹp của các dân tộc thiểu số gắn với phát triển du lịch năm 2024. Tổng kinh phí hỗ trợ là 3,2 tỉ đồng. Nhằm quảng bá, giới thiệu hình ảnh, con người vùng đất Sóc Trăng với nhiều di sản văn hóa, lễ hội truyền thống độc đáo, mang đậm bản sắc văn hóa đến du khách, nhân dân trong và ngoài nước đến tham quan và trải nghiệm.
Từ ngày 12-11-2024 đến hết ngày 14-11-2024, Hội thi Lôiprotip; trình diễn đèn nước và ghe Cà Hâu bắt đầu thực hiện từ 18 giờ, trên sông Maspéro, đoạn giữa cầu C247 (cầu Quay) và cầu 30/4 (cầu Cao), phường 1 và phường 6, TP. Sóc Trăng.
Đan Phượng
Tin liên quan
Liên hoan sân khấu “Khát vọng phương Nam”
Nâng cao kỹ thuật phục hình răng sứ kỹ thuật số
Đoàn Cải lương Nam bộ một thời hoa lửa
Bình luận (0)