Kỳ họp thứ 8, Quốc hội khóa XV: Đề xuất cấm thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng

Trên cơ sở tổng hợp những vấn đề đại biểu Quốc hội, cử tri và nhân dân quan tâm nhiều nhất; tại kỳ họp thứ 8, Quốc hội khóa XV đã diễn ra phiên chất vấn và trả lời chất vấn đối với 3 nhóm vấn đề. Trong đó có nhóm vấn đề thuộc lĩnh vực y tế, đặc biệt là thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng…

Bộ trưởng Bộ Y tế Đào Hồng Lan trả lời chất vấn tại kỳ họp thứ 8, Quốc hội khóa XV. Ảnh: Quốc hội

Mối nguy cho học sinh, sinh viên

Tham gia chất vấn, đại biểu Phạm Thị Kiều – Đoàn đại biểu Quốc hội (ĐBQH) tỉnh Đắk Nông – nêu rõ, thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng đang là mối nguy hiểm cho sức khỏe con người, nhất là đối với thanh thiếu niên (trong đó có học sinh, sinh viên – PV). Đề nghị Bộ trưởng Bộ Y tế cho biết thực trạng và giải pháp kiểm soát tình hình này?

Trả lời đại biểu Kiều, Bộ trưởng Bộ Y tế Đào Hồng Lan khẳng định, thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng đang tăng nhanh và tiềm ẩn rất nhiều nguy cơ ảnh hưởng đến sức khỏe, tính mạng của người dân, đặc biệt là đối với giới trẻ.

Qua điều tra tại 34 tỉnh, thành phố vào năm 2020 cho thấy, tỷ lệ sử dụng thuốc lá điện tử ở người trưởng thành từ 15 tuổi trở lên tăng 18 lần từ 0,2% năm 2015 lên 3,6% năm 2020; trong đó tập trung cao nhất ở nhóm tuổi từ 15 đến 24 tuổi. Kết quả điều tra liên quan đến sử dụng thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng theo các nhóm tuổi cho thấy, nhu cầu và việc sử dụng trong giới trẻ, đặc biệt là đối với trẻ em gái cũng tăng lên.

Để giải quyết vấn đề này, bà Lan đề xuất sửa đổi Luật Phòng, chống tác hại thuốc lá trình Quốc hội xem xét, trong đó có các quy định cấm thuốc lá điện tử và thuốc lá nung nóng.

Đại biểu Nguyễn Thị Mai Thoa – Đoàn ĐBQH tỉnh Hải Dương – cho biết, sau Phiên họp giả định “Quốc hội trẻ em” lần thứ 2, Bộ trưởng Bộ Y tế đã nhanh chóng chỉ đạo thực hiện kiến nghị của các ĐBQH trẻ em, đó là công bố tác hại của thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng và kiến nghị cấm đối với mặt hàng này. Đề nghị Bộ trưởng Bộ Y tế cho biết, liệu có thể thực hiện được việc xây dựng và nhân rộng mô hình hỗ trợ cai nghiện thuốc lá và chất kích thích cho trẻ em ở các địa phương hay không?

Trả lời câu hỏi của đại biểu, bà Lan cho biết, triển khai Luật Phòng, chống tác hại của thuốc lá, Chính phủ đã thành lập Quỹ phòng, chống tác hại thuốc lá với 9 nhóm nhiệm vụ được thực hiện trong thời gian vừa qua. Trong các nhóm nhiệm vụ của quỹ, có nhóm nhiệm vụ về thành lập, tổ chức mạng lưới cai nghiện thuốc lá để thiết lập việc hỗ trợ người dân thực hiện cai nghiện thuốc lá.

Về phía Bộ Y tế đã tổ chức được 24 điểm tham gia vào mạng lưới cai nghiện thuốc lá – đó là các bệnh viện trực thuộc bộ.

Thu 1 đồng thuế thuốc lá phải chi 5 đồng cho sức khỏe

Đại biểu Đỗ Thị Lan – Đoàn ĐBQH tỉnh Quảng Ninh – cho biết, Công điện số 47 của Thủ tướng Chính phủ yêu cầu Bộ Y tế kiểm soát, ngăn chặn kịp thời tác hại của thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng. Đề nghị Bộ trưởng Bộ Y tế cho biết khi nào sẽ thực hiện nhiệm vụ này?

Trong dự thảo Luật Thuế tiêu thụ đặc biệt (sửa đổi) trình Quốc hội, Điều 12 có quy định trường hợp thuốc lá mới được phép nhập khẩu, sản xuất kinh doanh tại Việt Nam theo quy định của Luật Phòng, chống tác hại thuốc lá hoặc văn bản quy phạm pháp luật quy định thì các sản phẩm thuốc lá mới sẽ là đối tượng chịu thuế tiêu thụ đặc biệt. Đề nghị Bộ trưởng cho biết quan điểm về quy định này?

Bà Lan trả lời, về triển khai Công điện 47 của Thủ tướng Chính phủ, Bộ Y tế đã hoàn thành báo cáo trình Chính phủ cho ý kiến, trình Ủy ban Thường vụ cho ý kiến và ban hành nghị quyết.

Dự thảo Luật Thuế tiêu thụ đặc biệt trình tại kỳ họp thứ 8 đã đề xuất đến nội dung tính thuế đối với thuốc lá mới trong phần tổ chức thực hiện, bà Lan cho biết, Bộ Y tế đã có ba văn bản gửi Bộ Tài chính và Văn phòng Chính phủ đề xuất cấm thuốc lá điện tử và thuốc lá nung nóng. Bởi trên cơ sở đánh giá của Hiệp hội Kinh tế y tế, nếu thu được một đồng thuế liên quan tới các loại thuế này, chúng ta phải mất 5 đồng để giải quyết các vấn đề liên quan tới sức khỏe của người dân, chưa kể các hệ lụy gây ra đối với sức khỏe tinh thần, thể chất của người dân.

Phải sớm có khung khổ pháp lý để cấm thuốc lá điện tử

Đại biểu Lê Hoàng Anh – Đoàn ĐBQH tỉnh Gia Lai – thông tin, theo Cục Cảnh sát điều tra tội phạm phòng, chống ma túy (Bộ Công an), tình trạng tẩm ướp ma túy trong thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng, thuốc lá thế hệ mới tăng rất mạnh và khó phát hiện. Cục đồng tình cấm sản xuất, nhập khẩu, phân phối và quảng cáo các loại thuốc lá này. Tuy nhiên, Bộ Công thương muốn thí điểm để quản lý tốt hơn. Không ít cử tri phản ánh nhiều nhóm lợi ích của ngành công nghiệp thuốc lá đang tích cực vận động để duy trì thử nghiệm quản lý các sản phẩm thuốc lá này.

Trả lời câu hỏi, Bộ trưởng Bộ Công thương Nguyễn Hồng Diên – cho biết, kinh doanh thuốc lá là ngành kinh doanh có điều kiện, được quy định rõ trong Luật Phòng, chống tác hại của thuốc lá và các văn bản pháp luật có liên quan. Tuy nhiên, thuốc lá thế hệ mới gồm thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng chưa được định nghĩa trong Luật Phòng, chống tác hại của thuốc lá và các văn bản pháp luật. Do vậy, trong thời gian dài vừa qua, chúng ta có khoảng trống pháp lý trong công tác quản lý Nhà nước đối với loại hình sản phẩm này.

Từ những năm 2019, 2020, do thiếu công cụ quản lý thuốc lá công nghệ mới trong khi các sản phẩm này đã len lỏi, phát triển mạnh trên thị trường, Bộ Công thương lúc bấy giờ đã đề xuất Chính phủ và được Chính phủ khóa trước xây dựng đề án thí điểm quản lý loại hình thuốc lá này. Khi lấy ý kiến của bộ, ngành, nhiều bộ, ngành đồng thuận với đề xuất của Bộ Công thương, chỉ đạo của Chính phủ, nhưng cũng có những bộ, ngành phản đối, đặc biệt là Bộ Y tế, với quan điểm rằng đó là sản phẩm có hại cho sức khỏe.

Từ đầu nhiệm kỳ đến nay, Bộ Công thương đã đồng ý với đề xuất này của Bộ Y tế; thống nhất rằng đây là sản phẩm có hại cho sức khỏe, phải sớm có khung khổ pháp lý để cấm sản phẩm này. Bộ Công thương và cá nhân Bộ trưởng không đề xuất tiếp tục thí điểm đề án này. Thực tế, thời gian qua, Bộ Công thương luôn từ chối cấp phép kinh doanh, cấp đăng ký thông báo cho website thương mại điện tử kinh doanh thuốc lá thế hệ mới. Đồng thời, bộ đã chỉ đạo lực lượng quản lý thị trường tăng cường kiểm tra và xử lý hàng trăm vụ việc đối với việc kinh doanh sản phẩm này.

Bộ trưởng Bộ Công thương đề xuất Quốc hội, Chính phủ sớm ban hành chính sách, hoàn thiện khung pháp lý để quản lý chặt chẽ, rõ ràng đối với loại sản phẩm này. Trong khi chưa sửa đổi Luật Phòng, chống tác hại của thuốc lá, Bộ Công thương sẽ chỉ đạo quản lý thị trường phối hợp với cơ quan chức năng, tăng cường kiểm tra, xử lý nghiêm các tổ chức, cá nhân buôn bán, tàng trữ, vận chuyển thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng, phối hợp chặt chẽ lực lượng chức năng để tăng cường quản lý thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng…

Anh Kim