Năm học 2025-2026 là năm học đầu tiên ngành GD-ĐT cả nước bước vào nhiệm kỳ 2025-2030. Năm học này có rất nhiều điểm mới, tạo điều kiện cho ngành GD-ĐT bứt phá bước vào kỷ nguyên mới. Đó là các chính sách miễn học phí cho trẻ mầm non, học sinh phổ thông (trước đó học sinh tiểu học đã được miễn học phí); phổ cập giáo dục mầm non cho trẻ em từ 3 đến 5 tuổi; Luật Nhà giáo có hiệu lực.
Nhà giáo chắc chắn sống được bằng lương
Khi còn làm Phó Thủ tướng, Bộ trưởng Bộ GD-ĐT, đại biểu Quốc hội Nguyễn Thiện Nhân đã từng nói, năm 2000, giáo viên sống được bằng lương.
Song, cũng như trước đây, 25 năm qua chưa khi nào giáo viên thực sự sống được bằng lương. Hầu hết các thầy cô giáo đều phải làm thêm, nhiều nhất là dạy thêm. Và khi việc dạy thêm bị cấm thì chuyển qua các công việc khác như bán hàng online, môi giới bất động sản, cá biệt có cô giáo phải đi giúp việc nhà theo giờ… Điều này đã phần nào làm “mất điểm” của người thầy trong mắt phụ huynh, học sinh và xã hội. Hậu quả là không ít phụ huynh có thái độ cư xử không tốt, thiếu tôn trọng đối với thầy, cô giáo; thậm chí là còn dùng vũ lực với giáo viên.
Những năm qua, Bộ GD-ĐT, sở GD-ĐT các tỉnh, thành đã đề xuất nhiều giải pháp, cơ chế để hỗ trợ nâng cao thu nhập cho giáo viên. Tuy nhiên, tùy vào điều kiện kinh tế của mỗi địa phương mà các chính sách này có phần khác nhau – tỉnh có, tỉnh không.
Để nhà giáo thật sự sống được bằng lương, để trả lại vị thế cho người thầy; tại kỳ họp thứ 9, với 451/460 đại biểu tham gia biểu quyết tán thành (chiếm 94,35%), Quốc hội đã thông qua Luật Nhà giáo (có hiệu lực thi hành từ ngày 1-1-2026).
Theo đó, luật khẳng định, nhà giáo là lực lượng nòng cốt của ngành giáo dục, có vị thế quan trọng trong xã hội, được tôn trọng, bảo vệ, tôn vinh. Nhà giáo có vai trò quyết định trong việc bảo đảm chất lượng giáo dục; có vai trò quan trọng trong việc xây dựng nguồn nhân lực, xây dựng xã hội học tập, xã hội số và xây dựng nền văn hóa tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc.
Hoạt động nghề nghiệp của nhà giáo là hoạt động có tính chuyên nghiệp, đổi mới, sáng tạo, giúp người học phát triển toàn diện phẩm chất, năng lực thông qua việc giảng dạy, giáo dục và nêu gương cho người học.
Đáng chú ý, lương của nhà giáo được xếp cao nhất trong hệ thống thang bậc lương hành chính sự nghiệp. Phụ cấp ưu đãi nghề và phụ cấp khác tùy theo tính chất công việc, theo vùng theo quy định của pháp luật. Nhà giáo cấp học mầm non; nhà giáo công tác ở vùng đồng bào dân tộc thiểu số, miền núi, biên giới, hải đảo và vùng có điều kiện kinh tế – xã hội đặc biệt khó khăn; nhà giáo dạy trường chuyên biệt; nhà giáo thực hiện giáo dục hòa nhập; nhà giáo ở một số ngành, nghề đặc thù được hưởng chế độ tiền lương và phụ cấp cao hơn so với nhà giáo làm việc trong điều kiện bình thường.
Theo Dự thảo nghị định quy định chính sách tiền lương, chế độ phụ cấp, chính sách hỗ trợ, thu hút đối với nhà giáo thì tiền lương của nhà giáo = (Hệ số lương được hưởng + hệ số phụ cấp chức vụ + phụ cấp thâm niên vượt khung + mức chênh lệch bảo lưu (nếu có)) x Mức lương cơ sở x Hệ số lương đặc thù.
Về phụ cấp, mức phụ cấp 80% áp dụng đối với viên chức, người lao động làm công tác giảng dạy trong các cơ sở giáo dục mầm non ở vùng có điều kiện kinh tế – xã hội đặc biệt khó khăn theo quy định của Chính phủ. Đáng nói, mức phụ cấp cao nhất của nhà giáo lên đến 150% mức lương hiện hưởng.
Có thể thấy rằng, với cách tính lương và phụ cấp mới này, từ năm 2026 – khi Luật Nhà giáo chính thức có hiệu lực, các thầy, cô giáo đã có thể sống được bằng lương. Các thầy, cô cũng không cần phải làm những việc mà bản thân không muốn, song vì miếng cơm manh áo mà phải làm…
Gánh nặng học phí đã bớt đè lên vai phụ huynh
Học phí của trẻ mầm non và học sinh phổ thông tuy không phải toàn bộ tiền mà học sinh phải đóng khi tới trường nhưng cũng là một khoản chi không nhỏ đối với đại bộ phận phụ huynh, nhất là những người lao động thu nhập thấp. Học sinh hộ nghèo, cận nghèo đã được miễn, giảm học phí nhưng học sinh không thuộc đối tượng này thì mỗi tháng phụ huynh vẫn phải đóng hàng trăm ngàn đồng.
Tôi đã từng gặp không ít phụ huynh nghèo thật sự nhưng vì 1.001 lý do mà không có sổ hộ nghèo, cận nghèo nên con cái đi học vẫn phải đóng học phí. Để có tiền đóng học phí cho con, họ đã phải tiết kiệm từng đồng tiền bán vé số, bán ve chai…
Đau lòng hơn, tôi đã từng nghe hiệu trưởng một trường học kể rằng ở trường có phụ huynh phải bán máu để có tiền đóng học phí cho con. Sau khi phát hiện sự việc, nhà trường đã vận động các mạnh thường quân cũng như giáo viên để hỗ trợ tiền học cho học sinh này…
Để học phí không còn là gánh nặng đối với phụ huynh, nhất là những phụ huynh là lao động thu nhập thấp; chiều 26-6, Quốc hội biểu quyết thông qua nghị quyết về miễn, hỗ trợ học phí đối với trẻ em mầm non, học sinh phổ thông, người học chương trình giáo dục phổ thông tại các cơ sở giáo dục trong hệ thống giáo dục quốc dân.
Theo đó, nghị quyết quy định: miễn học phí đối với trẻ em mầm non, học sinh phổ thông, người học chương trình giáo dục phổ thông trong cơ sở giáo dục công lập. Hỗ trợ học phí đối với trẻ em mầm non, học sinh phổ thông, người học chương trình giáo dục phổ thông trong cơ sở giáo dục dân lập, tư thục. Mức hỗ trợ đóng học phí do HĐND tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương quyết định theo khung học phí do Chính phủ quy định nhưng không vượt mức thu học phí của cơ sở giáo dục dân lập, tư thục.
Như vậy là bắt đầu từ năm học 2025-2026, tất cả học sinh mầm non, tiểu học, THCS và THPT trên địa bàn cả nước đều được miễn học phí. Riêng học sinh học tại các trường tư thục, dân lập thì được hỗ trợ một phần tương đương mức học phí được miễn phí của học sinh cùng cấp học tại các trường công lập.
Cùng với miễn học phí, Quốc hội còn thông qua nghị quyết về phổ cập giáo dục mầm non cho trẻ em từ 3 đến 5 tuổi. Nghị quyết quy định, đến năm 2030, 100% tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương đạt chuẩn phổ cập giáo dục mầm non cho trẻ em từ 3 đến 5 tuổi.
Theo đó, với nghị quyết này, tất cả trẻ em trong độ tuổi từ 3 đến 5, dù ở bất kỳ nơi đâu trên đất nước cũng đều được đến trường mầm non. Sẽ không còn cảnh trẻ 3-5 tuổi vì cha mẹ không có hộ khẩu mà không xin được vào trường công (đối với những địa bàn quá tải), trong khi trường tư rẻ thì không đảm bảo an toàn, còn trường an toàn thì học phí quá cao phụ huynh không kham nổi. Ở vùng sâu, vùng xa, trẻ trong độ tuổi này cũng không phải ở nhà do thiếu trường, thiếu lớp, thiếu giáo viên hoặc do từ nhà đến trường quá xa như hiện nay…
Theo Bộ trưởng Bộ GD-ĐT Nguyễn Kim Sơn, nghị quyết sẽ giúp thu hẹp khoảng cách tiếp cận giáo dục giữa các vùng miền, bảo đảm quyền học tập, công bằng trong tiếp cận giáo dục…
Kim Anh
Bình luận (0)