Chiến lược phát triển giáo dục nhà trường sẽ định hướng văn hóa nhà trường, góp phần xây dựng trường học với bản sắc riêng hướng tới giáo dục toàn diện học sinh.
Văn hóa nhà trường không thể “nay thế này, mai thế khác”
Nói về câu chuyện văn hóa nhà trường, Giám đốc Sở GD-ĐT TP.HCM Nguyễn Văn Hiếu nhấn mạnh, năm học 2025-2026, ngành giáo dục thành phố sẽ tập trung xây dựng văn hóa học đường với 3 trụ cột chính: Không gian văn hóa Hồ Chí Minh; Trường học hạnh phúc; Chiến lược phát triển giáo dục nhà trường. Với mục tiêu hướng tới tạo môi trường, văn hóa học đường thân thiện, lành mạnh, an toàn và thỏa sức sáng tạo cho học sinh. Học sinh đến trường không chỉ được học về kiến thức mà còn được trang bị kỹ năng hình thành nhân cách.
Ông thẳng thắn chỉ ra rằng, văn hóa học đường của mỗi nhà trường thì không thể “nay thế này, mai thế khác” mà phải được định hình, có tính ổn định, lâu dài, có tầm nhìn, thể hiện qua chiến lược phát triển giáo dục nhà trường. Chiến lược nhà trường hướng tới 2030, tầm nhìn 2045 phải phù hợp với mục tiêu, sứ mệnh, tầm nhìn của một đơn vị, định hướng phát triển nhà trường, được thống nhất trong tập thể, đội ngũ. Trong chiến lược đó phải có cái chung của ngành, của thành phố, hướng tới đào tạo con người vừa hồng, vừa chuyên, có tinh thần yêu nước, nhân ái, trách nhiệm, tuy nhiên mỗi trường lại phải có một đặc thù riêng, mong muốn riêng trong đào tạo học sinh, sao cho phù hợp với đặc thù đối tượng học sinh, đơn vị nhà trường.
Hàng năm, kế hoạch năm học cần phải được xây dựng căn cứ trên mục tiêu chiến lược, văn hóa nhà trường để ban hành, để tránh đi lệch mục tiêu. Tránh câu chuyện rằng năm nay hiệu trưởng này thích cái này thì xây dựng theo hướng này, hết nhiệm kỳ hiệu trưởng khác về không thích thì lại “bẻ lái” đi hướng khác, làm trường đi chậm lại, đi chệch hướng với những đầu tư ban đầu.
“Không ít hiệu trưởng khi đến nhiệm kỳ của mình ở trường liền “gạt bỏ” hết những dấu ấn, thành quả của người tiền nhiệm trước trong xây dựng trường chỉ vì hiệu trưởng mới không thích, vì muốn tạo cái riêng. Điều này làm cho ngôi trường phát triển chậm lại, mất bản sắc riêng. Vì vậy, mỗi trường học phải có chiến lược phát triển giáo dục ổn định, có tầm nhìn, để dù là bất kỳ hiệu trưởng nào theo các nhiệm kỳ khác nhau cũng phải hướng đến cùng mục tiêu đó” – ông Nguyễn Văn Hiếu nhấn mạnh.
Thực tế câu chuyện văn hóa nhà trường “năm nay thế này, năm sau thế khác” do thay đổi nhiệm kỳ hiệu trưởng không phải là câu chuyện hiếm. Sự giao thoa “quá độ” giữa những hiệu trưởng khi tiếp quản mỗi nhà trường đều dẫn đến ít nhiều sự “lệch pha” về tầm nhìn, sứ mệnh, và mục tiêu trong đào tạo, giáo dục học sinh, từ đó có sự điều chỉnh trong kế hoạch giáo dục năm học của nhà trường. Và đối tượng chịu ảnh hưởng là đội ngũ giáo viên, học sinh, phụ huynh, đôi khi những ảnh hưởng đó kéo tụt cả chất lượng giáo dục, thương hiệu của cả một ngôi trường.
Mới đây, giáo viên của một trường THCS ở khu vực trung tâm TP.HCM đã đầy tiếc nuối kể lại rằng, việc đầu tiên của hiệu trưởng mới về là… chặt cây xanh. Những mảng xanh hiếm hoi của một ngôi trường trung tâm thành phố mà suốt gần 2 nhiệm kỳ hiệu trưởng cũ cùng giáo viên, học sinh nhà trường gây dựng – nay đã được trám bằng bê tông, vì hiệu trưởng mới cho rằng làm như thế sẽ tạo thêm không gian cho trường.
“Diện mạo mới của trường có thể trông hiện đại hơn, khang trang hơn nhưng những góc xanh thì không còn, và như thế thì làm sao mà gọi là “trường xanh” được”.
Hay câu chuyện của một trường THPT khác khi nhiều thế hệ giáo viên, phụ huynh, học sinh của trường đầy ngậm ngùi, xót xa khi những thương hiệu về chương trình, hoạt động, nội dung giáo dục được xem như “truyền thống” của nhà trường trong suốt nhiều năm dưới thời hiệu trưởng cũ đã gần như vắng bóng khi hiệu trưởng mới về kế nhiệm. Sự khủng hoảng về niềm tin, đứt gãy trong quan điểm đã tạo nên những khoảng cách về sự đoàn kết, tinh thần dân chủ trong nhà trường. Thương hiệu, học hiệu của trường ngày càng đi xuống, từ một trong những trường tốp đầu thành phố điểm chuẩn đầu vào “rớt hạng” đến thứ hạng 30.
Văn hóa chia sẻ, cộng hưởng tạo nên thương hiệu riêng cho trường
Theo Giám đốc Sở GD-ĐT TP.HCM Nguyễn Văn Hiếu, những đánh giá, so sánh mang tính đối chiếu về chuyên môn của quản lý về nhà trường sẽ không nặng nề bằng những đánh giá, nhận định của học sinh, phụ huynh, xã hội về nhà trường.
Ông đề nghị, mỗi nhà trường phải tự lập biểu so sánh học sinh đầu vào với quá trình tiến bộ của học sinh. Mỗi nhà trường, thầy cô cần cố gắng xây dựng thương hiệu riêng cho trường mình, vun đắp tình cảm của học sinh với mình và với trường. Học sinh, phụ huynh và thầy cô cùng chung tay xây dựng văn hóa nhà trường. Đó là văn hóa chia sẻ, văn hóa cộng hưởng, văn hóa cùng tiến bộ. Mỗi thầy cô phải nêu gương trong đời sống của mình, trong mối quan hệ với đồng nghiệp, gần gũi và lắng nghe các em để các em thật sự tôn trọng, yêu thương, dám chia sẻ, bày tỏ, vun bồi trong các em những mối quan hệ tốt đẹp…
“Văn hóa nhà trường cần đi từ việc xây dựng nội quy nhà trường, gắn với đặc thù đối tượng phụ huynh học sinh nhà trường. Nội quy nhà trường không chỉ là những quy định đơn lẻ mà còn thể hiện mục tiêu giáo dục học sinh được nêu ra trong chiến lược phát triển nhà trường” – lãnh đạo Sở GD-ĐT TP.HCM nhấn mạnh.
Hiệu trưởng một trường THPT bày tỏ, với mỗi ngôi trường, khi xây dựng được văn hóa chia sẻ, cộng hưởng chắc chắn đó sẽ là trường học hạnh phúc. Ở đó là những mối quan hệ tốt đẹp giữa cán bộ quản lý với đội ngũ, với học sinh; giữa giáo viên với giáo viên; giữa giáo viên với học sinh, với phụ huynh; giữa học sinh với nhau; giữa gia đình và nhà trường… Học sinh có thể nói, có thể tỏ bày với giáo viên những tâm tư, nguyện vọng, mong ước, những khó khăn của các em; và giáo viên có thể lắng nghe những tâm tư, chia sẻ đó một cách kiên nhẫn, chân thành và giúp đỡ.
Do vậy, trong mọi hoạt động giáo dục, nhà trường đều hướng tới tính sẻ chia và cộng hưởng để làm sao cả tập thể cùng chung một mục tiêu hướng tới xây dựng chiến lược phát triển giáo dục nhà trường…
“Ngôi trường hạnh phúc thì cả đội ngũ sẽ cùng đoàn kết, đồng thuận trong xây dựng chiến lược phát triển giáo dục nhà trường, định hình ra thương hiệu cho nhà trường. Tính cộng hưởng, chia sẻ sẽ càng được phát huy. Không có một trường học nào có thể được xem là hạnh phúc nếu sự chia sẻ, cộng hưởng không xây dựng được. Còn nếu không trường học hạnh phúc sẽ chỉ là hô khẩu hiệu…” – vị hiệu trưởng nhận định.
Đỗ Yến Hoa
Bình luận (0)