Trong bối cảnh thị trường lao động liên tục thay đổi, giáo dục phổ thông không chỉ dừng lại ở truyền đạt kiến thức mà còn đóng vai trò dẫn đường cho lựa chọn nghề nghiệp của học sinh. Những mô hình trải nghiệm thực tế, kết nối giữa nhà trường – đại học – doanh nghiệp đang trở thành “cầu nối” quan trọng, giúp học sinh trung học nhìn rõ hơn con đường phù hợp với năng lực và đam mê của mình.
Trường học mở cửa ra đời sống nghề nghiệp
Theo định hướng của Chương trình GDPT 2018, giai đoạn THCS và THPT là thời điểm then chốt để học sinh khám phá lĩnh vực nghề nghiệp. Vì vậy, nhiều trường phổ thông tại Đà Nẵng đã chủ động đưa hoạt động trải nghiệm, học đi đôi với hành vào chương trình.
Đầu tháng 10-2025, hơn 150 học sinh các trường THPT thuộc phường Điện Bàn Đông (TP.Đà Nẵng) đã có một buổi học đặc biệt khi tham gia chương trình STEM Robotics do các giảng viên Trường Đại học Sư phạm Kỹ thuật (Đại học Đà Nẵng) triển khai. Thay vì chỉ nghe giảng, các em trực tiếp thiết kế, lắp ráp và lập trình robot thực hiện những nhiệm vụ mô phỏng như phân loại rác, dọn dẹp vật liệu gây ô nhiễm. Các hoạt động này giúp học sinh vận dụng kiến thức liên môn, từ công nghệ, vật lý, tin học đến tư duy hệ thống để giải quyết những vấn đề môi trường trong bối cảnh đô thị xanh, thông minh đang được xây dựng.
Không chỉ dừng lại ở các buổi trải nghiệm ngắn, Trường Đại học Bách khoa (Đại học Đà Nẵng) còn tổ chức khóa học STEM chuyên sâu kéo dài 4 tuần dành cho 32 học sinh các trường phổ thông tại thành phố. Dưới sự hướng dẫn của giảng viên Khoa Khoa học công nghệ tiên tiến và đội ngũ sinh viên trợ giảng, học sinh được học về lập trình cho mobile robot, thực hành với các mô hình mô phỏng sát thực tiễn. Việc kết hợp nhuần nhuyễn giữa lý thuyết và thực hành giúp học sinh hình thành tư duy logic, rèn kỹ năng làm việc nhóm và có cái nhìn thực tế hơn về nghề nghiệp mình muốn theo đuổi.
Lê Viết Nhật Quang, học sinh lớp 11A3 Trường THPT chuyên Lê Quý Đôn (TP.Đà Nẵng), chia sẻ: khóa học mang lại một góc nhìn rất rõ ràng về lĩnh vực robot, lập trình. Khối lượng kiến thức được thiết kế vừa phải, đủ để học sinh mới bắt đầu không cảm thấy quá tải nhưng vẫn có cơ sở để tự đánh giá mức độ phù hợp của bản thân với ngành nghề này.
Trường THPT Thanh Khê tổ chức ngày hội hướng nghiệp với nhiều chủ đề trải nghiệm đa dạng, từ pha chế, làm bánh, tìm hiểu IoT, công nghệ nano, lập trình cơ bản đến khởi tạo nội dung sáng tạo, marketing trên mạng xã hội… Mỗi chủ đề đều có chuyên gia hướng dẫn, giúp học sinh hiểu thêm về bản chất nghề nghiệp và thử sức với những thao tác thực hành ban đầu. Những mô hình này, dù quy mô khác nhau, đều có một điểm chung là mở ra không gian để học sinh khám phá năng lực thật của bản thân thông qua hành động chứ không chỉ qua mô tả hay lời khuyên.
Trải nghiệm để không “chọn nhầm”
Không ít học sinh bước vào kỳ tuyển sinh trong trạng thái mơ hồ, lựa chọn ngành nghề dựa trên trào lưu, quảng bá hoặc theo lời khuyên cảm tính. Thực tế đó khiến nhiều trường phổ thông tại Đà Nẵng chú trọng hơn đến hoạt động hướng nghiệp sâu, tức là trải nghiệm trực tiếp môi trường học tập và làm việc. Trường TH, THCS & THPT Việt Nhật (TP.Đà Nẵng) gần đây tổ chức các chuyến tham quan Trường Đại học Ngoại ngữ, Đại học Bách khoa và Đại học Kinh tế (Đại học Đà Nẵng). Tại mỗi điểm đến, học sinh được giới thiệu ngành đào tạo, môi trường học, cơ sở vật chất và được giảng viên giải đáp thắc mắc về định hướng nghề nghiệp. Đây là cách để học sinh nhìn thấy bức tranh thực tế của đời sống đại học trước khi đưa ra lựa chọn. Em Nguyễn Ngọc Hưng Thịnh, học sinh của trường, cho biết chuyến đi giúp em hiểu rõ hơn về yêu cầu của từng ngành, đặc biệt là sự năng động và tính cạnh tranh trong các lĩnh vực kỹ thuật – kinh tế. Môi trường học tập hiện đại, rộng mở của Trường Đại học Bách khoa khiến em ấn tượng mạnh, đồng thời khơi gợi mong muốn trở thành sinh viên nơi đây.
PGS.TS Đặng Hữu Mẫn, Trưởng phòng Đào tạo Trường Đại học Kinh tế (Đại học Đà Nẵng), nhận định các chương trình như “Một ngày làm sinh viên DUE”, “Campus tour – Khám phá DUE” hay “Ngày hội định hướng nghề nghiệp”… không chỉ là hoạt động truyền thông tuyển sinh mà còn là cách để học sinh được “chạm” vào đời sống đại học. Khi được vào lớp học mô phỏng, trò chuyện cùng giảng viên và sinh viên đang học tại trường, các em sẽ hình dung rõ hơn về chương trình đại học, cơ hội thực tập, việc làm và các chương trình liên kết quốc tế.
Đại diện Trường Đại học Sư phạm Kỹ thuật (Đại học Đà Nẵng), TS. Nguyễn Linh Nam khẳng định, việc trải nghiệm nghiên cứu khoa học, thiết kế kỹ thuật hay ứng dụng công nghệ ở bậc phổ thông là bước khởi đầu quan trọng để học sinh hình thành niềm yêu thích với khoa học – công nghệ. Nhờ đó, việc lựa chọn nghề nghiệp sau này mang tính chủ động và có cơ sở hơn.
Ông Lê Mạnh Tấn – Phó Hiệu trưởng Trường THPT Nguyễn Văn Thoại (TP.Đà Nẵng) cho rằng, cần phân biệt rõ giữa tư vấn tuyển sinh và tư vấn hướng nghiệp. Nhiều buổi được gọi là “tư vấn hướng nghiệp” hiện nay thực chất chỉ là giới thiệu ngành, quảng bá trường và quy đổi điểm. Trong khi đó, hướng nghiệp đúng nghĩa phải dựa trên trải nghiệm thực tế, từ doanh nghiệp đến dây chuyền sản xuất để học sinh hiểu yêu cầu cụ thể của nghề. Ví dụ, khi tận mắt quan sát quy trình sản xuất bản mạch điện tử, học sinh dễ dàng nhận ra nghề kỹ thuật điện tử đòi hỏi sự tỉ mỉ, kỷ luật và khả năng ngoại ngữ. Một lựa chọn được quyết định từ trải nghiệm thực tế sẽ bền vững hơn nhiều so với việc chọn ngành vì đủ điểm quy đổi từ IELTS hay học bạ.
Những lớp học trải nghiệm và mô hình hướng nghiệp sâu cho thấy chuyển biến tích cực trong giáo dục phổ thông, thay vì để học sinh “tự bơi” khi chọn ngành, nhà trường đã chủ động hơn trong việc mở ra nhiều hành lang dẫn đến thế giới nghề nghiệp. Khi được tiếp cận thực tế, được thử sức, được học từ chuyên gia và quan sát môi trường làm việc, học sinh có nhiều dữ liệu hơn để đưa ra lựa chọn đúng với năng lực và đam mê.
Vĩnh Yên
Bình luận (0)