Nhân lực ngành kế toán kiểm toán: Chưa thể hội nhập sâu

Điều đáng nói là sinh viên tốt nghiệp ngành kế toán Việt Nam mới ra trường rất ít người có thể áp dụng một cách rành rọt những gì mình đã học được ở nhà trường vào công việc mà doanh nghiệp giao cho, dù là một công việc không phải là phức tạp. Đây là lời nhận xét của ông Mai Thanh Tòng, Phó chủ tịch Hội Kế toán TP.HCM tại Diễn đàn giáo dục 2011 về đổi mới công tác đào tạo kế toán kiểm toán bậc đại học (ĐH) tại Việt Nam do Hiệp hội Kế toán Công chứng Anh (ACCA) hợp tác với Hội Kế toán và Kiểm toán Việt Nam tổ chức mới đây tại Hà Nội.

Theo ông Tòng, có rất nhiều SV giỏi, xuất sắc khi tốt nghiệp được lựa chọn vào các doanh nghiệp và thường được đánh giá là những kế toán giỏi về mặt tuân thủ, giữ gìn tài sản, nhưng lại kém về mặt linh hoạt và giải quyết công việc. Đồng quan điểm này, TS. Trần Phước, Trưởng khoa Kế toán, Kiểm toán – ĐH Công nghiệp TP.HCM cho rằng, chương trình đào tạo của Việt Nam hiện nay tại các trường ĐH quá nặng về hàn lâm mà thiếu kỹ năng mềm cũng như những kiến thức chuyên môn. Điều này được minh chứng qua khảo sát thực tế SV tốt nghiệp từ các trường ĐH Kinh tế TP.HCM, ĐH Công nghiệp TP.HCM, ĐH Kinh tế quốc dân, Học viện Tài chính… có đào tạo ngành kế toán đang làm việc trong các công ty kiểm toán và doanh nghiệp có quy mô lớn, doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài. Khảo sát về tiêu chí kỹ năng chuyên môn cho thấy, kỹ năng sử dụng phần mềm kế toán, máy tính và các phương tiện quản lý khác còn yếu, kỹ năng về phân tích, tổ chức hệ thống thông tin kế toán bằng phương tiện hiện đại còn mơ hồ. Có đến 91% số người trả lời kỹ năng chuyên môn chủ yếu được học lý thuyết, thực hành thủ công, phần mềm kế toán còn đơn giản, sơ sài, được thực hành rất ít. Đối với kỹ năng thực hành kiểm toán báo cáo tài chính thì 100% câu trả lời là không biết. Còn với kỹ năng thực hiện kế toán quản trị thì hầu hết cũng nhận được câu trả lời là chưa được làm vì nhiều đơn vị chưa tổ chức thành một bộ phận riêng biệt. Khi được hỏi về chương trình đào tạo ngành kế toán có áp dụng được vào thực tế không, thì có tới 80% số người được hỏi cho rằng đào tạo ngành kế toán nặng về hàn lâm; tới 50% cho rằng kiến thức chuyên ngành mà họ tiếp thu được rất ít.

Ngoài ra, kết quả khảo sát cho thấy, tư duy tích lũy am hiểu các vấn đề toàn cầu còn hạn chế, khó hội nhập sâu rộng với kế toán, kiểm toán quốc tế. Có tới 70% trả lời chưa thể nắm bắt được công việc kế toán hay kiểm toán ngay khi được giao mà phải đào tạo, hướng dẫn lại và 100% câu trả lời cho rằng chỉ tự tin làm việc cho đơn vị trong nước, còn đơn vị nước ngoài thì “chưa thể”.

“Số lượng nguồn lực kế toán đã được đào tạo trong thời gian vừa qua cho thấy cung và cầu cũng đã gặp nhau ở điểm bão hòa. Do vậy trong thời gian tới, cần tập trung nâng cao chất lượng nguồn nhân lực này”, TS. Trần Phước nhận định. Theo TS. Trần Phước chương trình đào tạo cần phải đào tạo thêm kỹ năng mềm, kỹ năng giao tiếp; kiến thức chuyên môn phải mang tính hòa hợp với kế toán quốc tế, dần dần chuyển sang hội tụ với kế toán quốc tế. Bên cạnh đó cũng cần đổi mới tài liệu giảng dạy theo hướng hội nhập, phương pháp giảng dạy lấy người học làm trung tâm, tăng cường hoạt động nhóm, kết hợp hiệu quả hoạt động nhóm và cá nhân… Còn theo khuyến nghị của TS. Đặng Đức Sơn, Phó trưởng khoa Tài chính – Ngân hàng, ĐH Kinh tế (ĐHQG Hà Nội), cần cân nhắc khả năng tích hợp giữa chương trình đào tạo hiện có và yêu cầu nghề nghiệp của các hiệp hội kế toán kiểm toán chuyên nghiệp như các nội dung chuyên môn, đạo đức nghề nghiệp, kỹ năng làm việc. Đứng ở một khía cạnh khác, GS. Trần Phương, Hiệu trưởng Trường ĐH Kinh doanh và Công nghệ cho rằng Bộ GD-ĐT nên quy định khung chương trình, không nên quy định chương trình khung. “SV hỏi tôi: Em học kế toán, kiểm toán, kỹ sư công nghệ thông tin, vậy em phải học tới 6 trình môn triết học Mác – Lênin làm gì? Tôi không biết trả lời thế nào”, GS. Phương nói.

Giám đốc ACCA, ông Rhys Johnson cho biết trong các cuộc khảo sát của ACCA, 63% người được hỏi trong lĩnh vực kế toán tin rằng nhu cầu về kế toán viên trình độ cao sẽ tăng trong vòng 5 năm tới. Người sử dụng lao động đang đặt ra nhiều tiêu chí tuyển dụng hơn và mong muốn nhiều hơn ở người xin việc, không chỉ về mặt năng lực, hiểu biết, kĩ năng mà còn về thái độ làm việc và đạo đức nghề nghiệp. Giám đốc Rhys Johnson nhận định: Để đảm bảo chất lượng nguồn nhân lực phù hợp với yêu cầu của xã hội, mối liên kết giữa trường ĐH và doanh nghiệp sẽ cần phải được thắt chặt hơn nữa.

Bà Lê Thị Hồng Len, Trưởng đại diện ACCA tại Việt Nam khẳng định, ACCA cam kết hợp tác với các tổ chức nghề nghiệp có uy tín trên toàn thế giới để giúp xây dựng ngành kế toán và kiểm toán nhằm phát triển những chuyên gia kế toán, những người tạo ra giá trị cho doanh nghiệp.