Khi trẻ muốn sống… như Tây

Tuy nhiên, vấn đề ở đây lại là do các bậc phụ huynh đã “vô tình” tiếp tay cho con!

Đã hơn 16 tuổi, dù bị nhắc nhở nhiều nhưng mỗi lần đi đâu về là Tuyết Nhung (Q.2, TP.HCM) lại nói gọn lỏn: “Hello ông”, “Hello bà”, “Hi, papa, Hi mama”. Nhiều khi, mọi người bực mình đã mắng mỏ cách dùng ngôn ngữ “nửa Tây, nửa ta” vô tội vạ của cô bé. Vậy là cô bé phản ứng rất mạnh mẽ rằng: “Dùng ngôn ngữ như con mới là sành điệu, hợp thời đó”. Cách ăn mặc của Tuyết Nhung còn làm mọi người trong nhà đi từ ngạc nhiên này sang ngạc nhiên khác. Mặc đồ hiệu có style, đeo contact lens, đầu tóc vàng hoe, trông cô bé như một cô gái Tây chính hiệu. Còn áo quần mặc những lúc đi chơi thì không giống ai, đi đâu cô cũng bảo “Bên Tây giờ đang chuộng mốt đó”. Đẹp đâu chưa thấy, chỉ thấy ba mẹ cô khổ sở vì những lời bàn ra tán vào của hàng xóm về cách ăn mặc lố bịch, kệch cỡm của con mình. Mọi người trong xóm còn đùa: “Con bé Nhung mang quần không ra quần, áo không ra áo, váy đã ngắn rồi còn hở cả những nơi không nên hở. Ba mẹ nó đâu mà không nhắc nhở. Con gái thế chắc hư hỏng thôi”. Thực tế, không chỉ ba mẹ mà cả họ hàng thân thích đều khuyên nhủ Tuyết Nhung hết lời. Vậy mà, không những không thay đổi, cô bé còn tranh luận với cha mẹ để bảo vệ ý muốn của mình…

Chị Tuyết Như – mẹ Tuyết Nhung – tâm sự: “Sở dĩ con bé có cách nghĩ và lối sống như người Tây đến mức thực dụng là do một phần lớn lỗi từ chính tôi. Từ khi con còn nhỏ, tôi đã vô tình “nhồi nhét”, cổ xúy con tư tưởng chuộng đồ Tây. Từ tiêu dùng hay ăn uống, do muốn chăm sóc cháu bằng những điều kiện tốt nhất, nên tôi luôn kiếm các hàng hiệu đắt tiền của nước ngoài cho cháu dùng. Tôi không ngờ, những điều đó lại ăn sâu vào tâm trí và cách ứng xử của con  đến thế. Giờ đây, điều kiện kinh tế gia đình không khá giả như trước, cộng thêm việc hàng hóa Việt Nam chất lượng ngày càng cao nên tôi có xu hướng chuyển sang xài hàng nội và hài lòng với cách chọn lựa đó. Nhưng định hướng cho con gái thì không kịp nữa rồi. Bởi cháu bây giờ còn bị ảnh hưởng từ bạn bè, thần tượng của nó”.

Trong khi đó, vì muốn con được tiếp xúc phương pháp học tập năng động, thoải mái của nước ngoài, cũng như tiếp xúc với nền văn hóa các nước, anh Minh Hào (Dĩ An, Bình Dương) đã quyết định cho con học trường quốc tế. Tuy nhiên, càng lớn cậu bé càng có tư tưởng bị Tây hóa – nói gì, làm gì cũng có biểu hiện quá sòng phẳng. Trong quan hệ với bạn bè, họ hàng, người thân, cậu bé luôn đưa ra sự so sánh và đánh giá về lối sống, cách ứng xử trong nước với nước ngoài. Gia đình nhận ra rằng do vợ chồng anh quá bận rộn với việc làm ăn, không có thời gian quan tâm chăm sóc nên đã không định hướng kịp thời cho con. Vì thế, cậu con trai a dua theo bạn bè, thần tượng, chạy theo lối sống của người nước ngoài mà không phân biệt được là tốt hay xấu, phù hợp hay không phù hợp.

Trong giáo dục và quản lý con cái, các bậc phụ huynh cần lưu ý: Sống như Tây không hẳn là xấu, nếu tư tưởng và hành động đó phù hợp với lối sống và văn hóa, thuần phong mỹ tục của dân tộc. Chẳng hạn như: Sính ngoại trong cách suy nghĩ độc lập, quyết đoán, tư tưởng phóng khoáng, sống tự giác và mạnh dạn trong mọi hoàn cảnh. Ý thức tổ chức kỷ luật tốt, thói quen sống tiết kiệm, biết bảo vệ giữ gìn môi trường… Quan trọng là cha mẹ phải phối hợp chặt chẽ cùng thầy cô giáo để định hướng cho trẻ thấy được thể hiện trong hoàn cảnh nào mới phù hợp. Nếu trẻ thích dùng ngoại ngữ trong giao tiếp, thì phải chọn đúng ngữ cảnh, hợp đối tượng. Như thế còn rèn kỹ năng, tăng thêm vốn liếng từ ngữ và thói quen giao tiếp bằng ngoại ngữ cho bản thân. Nhưng để trở thành người có văn hóa, không bị đánh giá là người lai căng, lố bịch thì khi nói chuyện với người lớn không nên chen ngang hay pha tiếng nước ngoài. Con trẻ diễn đạt ý muốn của mình bằng ngoại ngữ nhưng lại là tiếng lóng khiến người lớn trong nhà không khỏi ngỡ ngàng, thậm chí cảm thấy bị sốc. Tuy nhiên, không được chụp mũ cho rằng trẻ như thế là xem thường mọi người. Cha mẹ phải có cách ứng xử thích hợp để thuyết phục trẻ…

Giáo dục, định hướng con là chính!

Các bậc cha mẹ phải cùng trẻ xác định những điều tốt đẹp trong nền văn hóa tiến bộ của các nước trên thế giới mà các em đang chuộng để làm giàu cho nền văn hóa dân tộc như văn hóa xếp hàng, trách nhiệm trước cộng đồng, ứng xử lịch sự trong giao tiếp… Cha mẹ cần khuyến khích trẻ vận dụng những hiểu biết đó thể hiện một cách sinh động vào trong cuộc sống. Nếu trẻ rất hứng thú với việc sử dụng ngoại ngữ trong giao thiệp với mọi người thì hãy học ngoại ngữ với con để cùng chia sẻ và vận dụng trong các tình huống cụ thể nhằm rèn kỹ năng sử dụng vốn tiếng nước ngoài sao cho linh hoạt. Thông qua đó hình thành cho trẻ kỹ năng định hướng trong giao tiếp như xác định mình đang ở đâu, nói với ai và quan trọng là có cần thiết hay không. Như thế, trẻ sẽ dần dần nhận ra được khi nào cần dùng ngoại ngữ để trao đổi vừa để tăng thêm vốn từ vựng vừa thể hiện mình là người có văn hóa trong đối nhân xử thế. Đặc biệt, khi trẻ có xu hướng thực dụng, chuộng lối sống phương Tây, cha mẹ không nên gay gắt chỉ trích các em. Nhiều khi trẻ không biết được những điều mình thể hiện là không phù hợp với hoàn cảnh sống. Cần phải khéo léo uốn nắn từ từ để con trẻ nhận thức đầy đủ và thay đổi một cách tự giác. Ngoài ra, cha mẹ không nên quát tháo ầm ĩ hoặc cấm trẻ khi các em có những biểu hiện “Tây hóa” trong ăn mặc mà hãy coi đây là cơ hội để định hướng, cố vấn cho con có gu thẩm mỹ phù hợp. Đồng thời, phát triển tính sáng tạo trong cách phối hợp các trang phục để tôn lên vẻ đẹp của trẻ…

ThS. Tâm lý Nguyễn Văn Công (ĐH Nguyễn Huệ)