Giải bài toán thực tập trong đào tạo tài chính kế toán

Sinh viên thực tập là những người đang được đào tạo, đã trải qua một thời gian 2-3 năm học lý thuyết bài bản ở trường, nhưng về thực tế sản xuất họ là những người chưa có chút kinh nghiệm nào. Nhận những sinh viên này vào trong xưởng sản xuất là một “gánh nặng”, gây không ít phiền toái trong dây chuyền sản xuất. Thông thường sinh viên được nhận thực tập chỉ làm những việc lặt vặt mang tính chất lao động tay chân, nhiều lắm là đứng ngoài quan sát dây chuyền sản xuất. Như vậy đúng nghĩa hơn chỉ là người kiến tập. Điều này cũng thật dễ hiểu, đối với một doanh nghiệp, năng suất lao động, số lượng và chất lượng sản phẩm làm ra trong một ngày công là một vấn đề sống còn của doanh nghiệp. Không thể vì chất lượng thực tập mà “hy sinh” đem máy móc sản xuất cho sinh viên thực tập với đầy rẫy những rủi ro. Đó là chưa kể một số doanh nghiệp sản xuất có những bí mật công nghệ không thể đưa ra cho người lạ quan sát, xem xét và học tập được.

Hằng năm, đến hẹn lại lên, phòng đào tạo của các trường cùng với các khoa chạy đôn, chạy đáo lo tìm chỗ để gửi sinh viên thực tập. Một số doanh nghiệp nhận do ngoại giao cũng chỉ làm chiếu lệ. Trước khi đi thực tập, sinh viên nào cũng có đề cương thực tập, các em chỉ chăm chăm xin các thông tin và số liệu của doanh nghiệp để vẽ ra báo cáo thực tập, sau đó xin nhận xét kèm theo con dấu đóng xác nhận là đã hoàn thành đợt thực tập một cách đối phó.

Lối thoát căn cơ nhất là mô hình đào tạo theo mô hình của Cộng hòa Liên bang Đức: Trường đào tạo nghề bên cạnh xí nghiệp. Việc học lý thuyết và thực tập diễn ra thường xuyên đan xen trong suốt quá trình đào tạo. Như vậy không đặt ra vấn đề tìm nơi thực tập cho sinh viên và cũng không thể xảy ra tình trạng sinh viên thực tập đối phó.  Đó là điều kiện lý tưởng, chỉ những quốc gia như Nhật Bản, Đức, Anh, Nga… có truyền thống lâu đời về xây dựng nền công nghiệp mới có khả năng thực hiện.

Như vậy giải bài toán thực tập cho sinh viên như thế nào trong điều kiện kinh tế xã hội hiện nay của Việt Nam? Một trong những lời giải hợp lý nhất mà nhiều trường đã và đang áp dụng có hiệu quả là thực hiện theo hai giai đoạn:

Giai đoạn 1: Sinh viên thực tập ngay tại xưởng trường với điều kiện càng giống thực tế lao động sản xuất càng tốt. Muốn vậy xưởng trường phải trang bị đồng bộ tối thiểu để có thể gia công sản xuất ra hàng hóa hoặc thực hiện các gói dịch vụ ngay tại trường. Sinh viên sẽ vừa làm vừa học, dĩ nhiên không đặt ra áp lực về năng suất hoặc sự hoàn hảo của dịch vụ.

Giai đoạn 2: Sinh viên kiến tập tại các nhà máy, các doanh nghiệp. Điều này rất cần thiết vì sinh viên sẽ tận mắt thấy được công nghệ mới, máy móc mới mà không một trường nghề nào có khả năng trang bị được. Chính sự kiến tập, tức là quan sát có chủ đích, quan sát xong có đưa ra nhận xét và làm báo cáo. Công việc kiến tập sẽ không gây khó khăn cho doanh nghiệp. Nhà trường có thể cho sinh viên kiến tập tại nhiều doanh nghiệp khác nhau trong một thời gian ngắn. Kiến tập khác với tham quan theo lối cưỡi ngựa xem hoa.

Với hai giai đoạn thực tập tại trường và kiến tập tại doanh nghiệp cộng thêm với kiến thức lý thuyết bài bản được đào tạo, chắc chắn tay nghề của sinh viên khi tốt nghiệp sẽ tốt hơn rất nhiều, hạn chế việc đào tạo lại ở các doanh nghiệp khi tuyển dụng nhân sự mới.

Phòng thực hành kế toán tài chính ảo là mô hình thực tập hai giai đoạn đó và đang phát huy hiệu quả. Phòng thực hành kế toán tài chính này do Công ty Ngôi sao Kỹ thuật số phối hợp với Công ty Phần mềm MISA lắp đặt ngay tại trường với hình thức như là phòng kế toán tại doanh nghiệp, có điểm khác biệt đây là doanh nghiệp ảo. Sinh viên được thực tập kế toán tài chính trên các bộ hồ sơ chứng từ của đủ loại hình doanh nghiệp: Sản xuất, kinh doanh, dịch vụ, hành chính Nhà nước… Từ những hồ sơ đó sinh viên thực tập kế toán tay (bằng excel) và kế toán máy bằng phần mềm MISA. Sinh viên thực tập được chấm công bằng máy nhận dạng vân tay. Hằng ngày sinh viên hoạt động theo kỷ luật nội quy của nơi làm việc.

Kết thúc đợt thực tập nhà trường căn cứ vào:

– Sự chuyên cần, và thái độ chấp hành kỷ luật lao động.

–  Kết quả thực tập kế toán tay.

– Kết quả thực tập kế toán máy.

– Kết quả thu hoạch từ kiến tập tại các doanh nghiệp.

– Điểm trung bình của bốn công việc trên là điểm thực tập tốt nghiệp.

 Ngày 11-5-2013, Trường Kinh tế kỹ thuật Bạc Liêu sẽ tổ chức Hội thảo chuyên đề giải quyết bài toán thực tập cho sinh viên tài chính kế toán với hơn 20 trường kinh tế kỹ thuật khu vực đồng bằng sông Cửu Long và miền Đông Nam bộ tham dự đóng góp ý kiến. Hy vọng qua hội thảo này mô hình trên sẽ được hoàn thiện và nhân rộng để việc đào tạo kế toán tài chính đạt nhiều kết quả hơn…

Bài, ảnh: Nguyễn Xuân Sáng