Đây là phương án tối ưu đang được nhiều trường THPT tại TP.HCM xây dựng khi thiết kế môn học lựa chọn cho học sinh lớp 10 năm học 2025-2026.
Với phương án trên, thay vì cứng nhắc xây dựng sẵn các tổ hợp môn học lựa chọn để học sinh chọn thì trường THPT sẽ linh hoạt xếp lớp theo nguyện vọng môn học lựa chọn của từng học sinh. Phương án này dù khiến không ít trường gặp khó, thậm chí bị động về đội ngũ, phòng học song lại tạo thuận lợi để học sinh được chọn học môn mình yêu thích theo định hướng nghề nghiệp, phù hợp với mục tiêu Chương trình giáo dục phổ thông (GDPT) 2018.
Linh hoạt xếp lớp theo phương án 2+2, 1+3
Khi triển khai Chương trình GDPT 2018 ở bậc THPT, phương án lý tưởng nhất trong thiết kế môn học lựa chọn là học sinh được trao quyền chọn 4 môn học trong tổng số 9 môn lựa chọn: vật lý, hóa học, sinh học, địa lý, giáo dục kinh tế và pháp luật, công nghệ, tin học, mỹ thuật, âm nhạc theo đúng môn học sinh yêu thích, sở trường, phù hợp với năng lực và định hướng nghề nghiệp của mỗi học sinh. Tuy nhiên, thực tế triển khai suốt 3 năm qua (từ năm học 2022-2023), dựa trên điều kiện cơ sở vật chất phòng ốc và đội ngũ giáo viên hiện có, hầu hết các trường THPT tại TP.HCM đều gặp khó khi xây dựng phương án môn học lựa chọn như trên. Từ đó, nhiều trường đã thiết kế sẵn các nhóm môn học lựa chọn cho học sinh chọn học. Phương án này tạo thuận lợi cho trường khi chủ động về đội ngũ, phòng ốc song quá trình triển khai lại bộc lộ các hạn chế khi học sinh không được chọn đúng môn học mình yêu thích, định hướng nghề nghiệp, phải chuyển đổi nhiều trong quá trình học và hệ lụy hơn là phải chọn môn học “trái ngành, trái nghề”.
Khắc phục những hạn chế trên, trong năm học 2025-2026, để có thể vừa đáp ứng tối đa nhu cầu chọn môn học lựa chọn của học sinh theo định hướng nghề nghiệp, vừa phù hợp với đặc thù của trường, các phương án thiết kế môn học lựa chọn linh hoạt 2+2, 1+3 đang được nhiều trường THPT tính toán triển khai. Những phương án cho phép học sinh được chọn môn học lựa chọn tùy theo nguyện vọng và nhà trường xếp lớp dựa trên chính các phương án lựa chọn của học sinh, thay vì cố định cứng sẵn các tổ hợp môn học. Đơn cử như Trường THCS và THPT Trần Đại Nghĩa (phường Sài Gòn), phương án 1+3 đang là phương án thiết kế môn học lựa chọn của nhà trường trong năm học 2025-2026. Tức là, trong số 4 môn học lựa chọn thì nhà trường cố định 1 môn tin học, học sinh được quyền chọn 3 môn trong số 8 môn lựa chọn còn lại, gồm vật lý, hóa học, sinh học, địa lý, giáo dục kinh tế và pháp luật, công nghệ, mỹ thuật, âm nhạc. Việc chọn cứng môn tin học, nhà trường cho biết muốn trang bị cho học sinh năng lực công nghệ, tin học để dễ dàng thích ứng trong kỷ nguyên số.
Trong khi đó, Trường THPT Trần Khai Nguyên (phường An Đông) chọn phương án 2+2 khi tổ chức môn học lựa chọn cho học sinh lớp 10 năm học 2025-2026. Phương án này cho phép học sinh được chọn 2 môn bất kỳ trong số 4 môn lựa chọn, nhà trường chỉ cố định 2 môn trong tổ hợp môn lựa chọn. Mỗi học sinh được đăng ký 2 nguyện vọng khi chọn môn. Tương tự, 2+2 cũng là phương án đang được Trường THPT Nguyễn Thái Bình (phường Tân Hòa) lựa chọn để thiết kế môn học lựa chọn cho học sinh lớp 10 năm học sắp tới. Tuy nhiên, đối với 2 môn học mà học sinh lựa chọn, nhà trường thiết kế theo hình thức học sinh chọn trong số 4 môn nhà trường đưa ra trên thực tế các môn học hiện có đội ngũ giáo viên của trường. Điều này cơ bản vẫn đáp ứng được nguyện vọng của học sinh và hài hòa với nguồn lực nhà trường.
Khó nhưng không phải không làm được
Thầy Ngô Hùng Cường (Phó Hiệu trưởng Trường THPT Trần Khai Nguyên) cho biết khi thiết kế phương án 2+2, nhà trường gặp nhiều khó khăn trong sắp xếp đội ngũ bởi có những môn như sinh học, công nghệ rất ít học sinh lựa chọn, dẫn đến tình trạng dư thừa cục bộ về đội ngũ. Để đảm bảo giáo viên có đủ tiết nghĩa vụ thì thầy cô này buộc phải kiêm nhiệm nhiều nhiệm vụ như giảng dạy nội dung giáo dục địa phương, hoạt động trải nghiệm hướng nghiệp. “Nếu xây dựng sẵn các lớp tổ hợp môn lựa chọn và học sinh chọn theo đó thì nhà trường có sự chủ động trong sắp xếp đội ngũ, phòng ốc. Tuy nhiên, học sinh lại có ít sự lựa chọn. Ngược lại, nếu nhà trường để học sinh được tự chọn và xếp lớp theo nguyện vọng của học sinh thì lại bị động, dư thừa về đội ngũ, khó về phòng ốc… Thời khóa biểu lớp học chạy ở các môn lựa chọn của học sinh phải được tính thật kỹ để vừa phù hợp về thời gian học cho học sinh, giáo viên và phòng học”, thầy Cường phân tích.
Cô Trần Thị Hồng Thủy (Hiệu trưởng Trường THCS và THPT Trần Đại Nghĩa) cho hay, thuận lợi là nhà trường có 2 cấp học nên đảm bảo có giáo viên mỹ thuật, âm nhạc để tổ chức lớp học cho học sinh. Dù vậy, khi xếp lớp linh hoạt từ nguyện vọng của học sinh, nhà trường gặp khó đối với đội ngũ, vì có những môn học sinh ít lựa chọn, khó khăn khi tổ chức lớp. “Năm ngoái, nhà trường không mở được lớp âm nhạc vì chỉ có 5 học sinh đăng ký…”, cô Thủy cho biết.
Là một trong số ít trường tạo điều kiện cho học sinh được toàn quyền chọn cả 4 môn học lựa chọn trong tổ hợp môn, sau đó mới thiết kế các lớp học chạy, lãnh đạo Trường THPT Nguyễn Tất Thành (phường Bình Phú) cho biết nhà trường phải làm rất kỹ về tư tưởng cho đội ngũ, để đội ngũ hiểu rõ, hiểu sâu về bản chất khi thực hiện Chương trình GDPT 2018 là tạo mọi điều kiện thuận lợi nhất giúp học sinh được chọn đúng môn học theo định hướng nghề nghiệp. Từ đó, thầy cô chấp nhận việc có thể “không được học sinh lựa chọn” và phải kiêm nhiệm các nhiệm vụ khác. Ngoài ra, khó khăn nữa là phải cực kỳ linh động trong thiết kế thời khóa biểu, tránh tình trạng học sinh phải “chạy” quá nhiều lớp, quá nhiều môn, quá nhiều buổi trong một tuần. Đồng thời, việc quản lý học sinh cũng phải được tính đến và quán triệt rõ ràng. “Lớp học chạy là phương án tối ưu nhất khi thực hiện Chương trình GDPT 2018 đối với trường THPT. Song để làm được, cái khó về cơ sở vật chất có thể tính được nếu nhà trường khéo “co kéo”, nhưng cái khó hơn đó là tâm lý của đội ngũ, bởi cách làm sẽ phát sinh việc thừa giáo viên cục bộ ở một số môn học mà học sinh ít lựa chọn. Thầy cô phải chấp nhận đây là yếu tố tất yếu để cùng nhà trường hướng tới mục tiêu định hướng nghề nghiệp tốt nhất cho học sinh”, lãnh đạo nhà trường cho biết thêm.
“Chia sẻ” giáo viên để giải bài toán thừa, thiếu cục bộ
Với chính quyền địa phương 2 cấp, Sở GD-ĐT được trao toàn quyền trong việc điều động, quản lý, tuyển dụng giáo viên. Sự phân quyền này được kỳ vọng sẽ tạo ra các giải pháp để các địa phương, đặc biệt là những thành phố lớn như TP.HCM giải bài toán thừa, thiếu giáo viên trong triển khai Chương trình GDPT 2018.
Thầy Ngô Hùng Cường đề xuất, để giúp các trường THPT thuận lợi trong tổ chức môn học lựa chọn đáp ứng đầy đủ mọi nguyện vọng của học sinh học môn lựa chọn theo đúng định hướng nghề nghiệp thì Sở GD-ĐT TP.HCM có thể tính đến giải pháp “chia sẻ” giáo viên giữa các trường THPT trong cụm với nhau. Theo đó, trường thừa giáo viên sẽ “chia sẻ” cho trường thiếu và ngược lại…
Bài, ảnh: Đỗ Yến
Bình luận (0)