Nghị quyết 57 tạo hành lang pháp lý, mở ra dư địa rộng lớn về cả môi trường lẫn nguồn lực, là điều kiện thúc đẩy hoạt động nghiên cứu khoa học (NCKH), đổi mới sáng tạo trong trường phổ thông phát triển xứng tầm.
Thực hiện Chương trình GDPT 2018, hoạt động NCKH, đổi mới sáng tạo trong trường phổ thông được chú trọng. Song, thực tế cho thấy hoạt động mới chỉ tập trung ở những đơn vị hiệu trưởng dám nghĩ, giáo viên dám làm. Thiếu hành lang pháp lý được cho là rào cản lớn nhất để hoạt động triển khai bài bản, đồng bộ tại các nhà trường. Vì vậy, Nghị quyết 57 của Bộ Chính trị về đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia kỳ vọng sẽ tháo gỡ nút thắt, đưa hoạt động NCKH, đổi mới sáng tạo vào trường phổ thông xứng tầm, hỗ trợ thực hiện hiệu quả mục tiêu Chương trình GDPT 2018.
Manh mún do… “liệu cơm gắp mắm”
Tại TP.HCM, Trường THPT Trần Khai Nguyên được đánh giá là đơn vị có nhiều đột phá trong hoạt động NCKH. Từ những năm 2016, phong trào NCKH của trường đã phát triển và ngày càng đi vào chiều sâu. Theo thống kê, đến nay hơn 50% giáo viên của trường tham gia hướng dẫn học sinh NCKH.
Theo thầy Huỳnh Công Phúc – giáo viên hóa – sở dĩ phong trào NCKH của trường phát triển từ sớm là do ban giám hiệu dám nghĩ, dám làm, tạo mọi điều kiện để giáo viên, học sinh được “nhúng” mình trong môi trường đổi mới sáng tạo. Từ những năm 2016, nhà trường đã tổ chức nhiều khóa tập huấn, bồi dưỡng, trang bị kiến thức về NCKH cho giáo viên, giúp đội ngũ mạnh dạn làm nghiên cứu, khích lệ đam mê nghiên cứu của học sinh. Các đề tài của học sinh đều được nhà trường hỗ trợ một phần kinh phí để phát triển…
Mặc dù vậy, theo thầy Phúc, hoạt động NCKH trong trường vẫn gặp nhiều khó khăn. Cơ sở vật chất hạn chế, nguồn kinh phí eo hẹp… là những rào cản lớn…
“NCKH không phải chỉ dừng lại ở một hoạt động nhỏ trong ngày một ngày hai, mà đòi hỏi những phép thử liên tục để tìm giải pháp tối ưu. Các đề tài càng có tính ứng dụng cao thì quá trình nghiên cứu càng đòi hỏi chuyên sâu hơn. Nhà trường trong khả năng hạn hẹp chỉ có thể hỗ trợ các đề tài một phần kinh phí, còn lại kinh phí chủ yếu đến từ học sinh, giáo viên. Cạnh đó, cơ sở vật chất của trường cũng không thể phục vụ đầy đủ nghiên cứu, buộc thầy trò phải mượn thêm từ các trường đại học, viện nghiên cứu…” – thầy Phúc nói.
Dẫn chứng câu chuyện mới đây khi hướng dẫn nhóm 2 học sinh NCKH, vì hoàn cảnh gia đình khó khăn nên các em đã xin dừng đề tài dù rất đam mê, tâm huyết, thầy Phúc đã động viên các em cứ theo đuổi, “kinh phí thầy sẽ lo”…
Thầy Ngô Hùng Cường – Phó Hiệu trưởng Trường THPT Trần Khai Nguyên thừa nhận, để phát triển NCKH, nhà trường mới chỉ tạo điều kiện, môi trường để giáo viên, học sinh được thể hiện, phát huy. Với khó khăn về cơ sở vật chất, nhà trường liên hệ với các trường đại học có ký kết hợp tác để mượn phòng thí nghiệm, chuyên gia hướng dẫn. Riêng nguồn kinh phí hỗ trợ NCKH được quy định rõ trong quy chế chi tiêu nội bộ song nguồn lực không nhiều, hầu hết chỉ mang tính tượng trưng hỗ trợ tinh thần…
Đánh giá được vai trò của NCKH đổi mới sáng tạo khi thực hiện Chương trình GDPT 2018, Trường THPT Trần Phú là một trong số ít trường THPT tại TP.HCM xây dựng được phong trào NCKH bài bản. Từ năm 2022, NCKH trở thành nội dung giáo dục được đưa vào kế hoạch giáo dục của trường và triển khai cụ thể, liên tục, “phủ” đến từng học sinh, giáo viên.
Trong năm học, học sinh toàn trường được học chuyên đề NCKH; Với giáo viên, ban giám hiệu có sự định hướng, mời giảng viên các trường đại học về chia sẻ ở từng lĩnh vực… Ngoài ra, trường thành lập nhóm giáo viên NCKH chia sẻ, hỗ trợ công tác NCKH của trường. Đến nay, nhóm quy tụ đến 68/123 giáo viên toàn trường.
Tuy vậy, thầy Nguyễn Đức Chính – Hiệu trưởng Trường THPT Trần Phú thẳng thắn, NCKH của trường mới chỉ đang dừng ở “liệu cơm gắp mắm”. Trường sử dụng kinh phí buổi 2 để hỗ trợ hoạt động NCKH. Giáo viên tham gia NCKH được ưu tiên xét nâng lương trước hạn… Thế nhưng, mức kinh phí hỗ trợ thầy cô còn rất thấp, kinh phí đầu tư cho các đề tài chỉ tương đối. Để “nuôi” các đề tài đi xa thì giáo viên phải tự lực hỗ trợ học sinh…
Nghị quyết 57 “gỡ” nút thắt
Thầy Nguyễn Đức Chính nhìn nhận, Nghị quyết 57 phù hợp với xu thế giáo dục, đáp ứng mục tiêu của Chương trình GDPT 2018. Với riêng hoạt động NCKH, đổi mới sáng tạo, Nghị quyết 57 sẽ tạo điều kiện thúc đẩy phát triển, giúp nhà trường mạnh dạn đầu tư cho NCKH bài bản hơn.
“Dù được đánh giá góp phần quan trọng khi thực hiện Chương trình GDPT 2018 cũng như hỗ trợ khởi nghiệp, đổi mới sáng tạo trong trường phổ thông song NCKH chưa được nhiều trường quan tâm đúng mức. Hoạt động mới chỉ dừng ở nội dung hoạt động buổi 2, phát triển chủ yếu vào quan điểm, định hướng của cán bộ quản lý. Thậm chí, trong nhiệm vụ trọng tâm năm học nhiều trường còn không đề cập đến nội dung này… Do vậy, tôi cho rằng Nghị quyết 57 sẽ tạo hành lang pháp lý vững chắc, tạo thêm nguồn lực cho nhà trường để NCKH trong trường phổ thông phát triển xứng tầm, tạo môi trường phát triển năng lực cho định hướng nghề nghiệp của học sinh” – thầy Chính nêu.
Ông đặc biệt cho rằng, khi Nghị quyết 57 đi vào đời sống ngành giáo dục sẽ là cánh tay nối dài để các dự án, đề tài có tính ứng dụng cao được “sống” trong thực tế.
“Từ năm 2023-2024 đến nay, nhà trường có 2 đề tài NCKH của học sinh đoạt giải cấp quốc gia (1 giải nhì, 1 giải nhất). Thế nhưng, cả 2 đề tài đều đang “để đó”, rất uổng phí, vì học sinh, nhà trường và ngành giáo dục đều không có nguồn lực để phát triển thêm. Nghị quyết 57 với hành lang pháp lý vững chắc cần quan tâm tháo gỡ nút thắt này để nguồn lực đổi mới sáng tạo trong trường phổ thông được đặt đúng chỗ, hỗ trợ phát triển đất nước” – thầy Chính kiến nghị.
Cho rằng NCKH ở bậc THCS thời gian qua vẫn thiếu sự hỗ trợ bài bản từ nhiều phía, cô Lê Thị Thùy – Hiệu trưởng Trường THCS Vân Đồn, phường Xóm Chiếu, TP.HCM nhấn mạnh, Nghị quyết 57 tạo cơ chế để ngành giáo dục đưa ra các chính sách phù hợp, tạo sức bật cho NCKH vào sâu hơn nữa trong trường phổ thông, phù hợp với từng bậc học, trao quyền để nhà trường tổ chức nguồn lực phát triển hoạt động. Khi NCKH đi sâu từ bậc THCS sẽ giúp học sinh phát triển năng lực, sớm định hướng được hướng đi phù hợp trong chọn môn học lựa chọn khi lên bậc THPT.
Thầy Ngô Hùng Cường – Phó Hiệu trưởng Trường THPT Trần Khai Nguyên lại mong muốn Nghị quyết 57 vào ngành giáo dục sẽ là cơ chế tăng cường hơn nữa sự phối hợp giữa trường đại học và phổ thông trong NCKH. Đặc biệt là nghiên cứu cụ thể chính sách, nguồn lực đầu tư cho NCKH trong trường phổ thông. “Nghị quyết 57 trước hết sẽ thay đổi tư duy, nhận thức của giáo viên, học sinh, phụ huynh và xã hội về NCKH trong trường phổ thông, cùng chung tay thúc đẩy hoạt động phát triển mạnh mẽ, trang bị cho học sinh tư duy phản biện, đưa kiến thức bài học giải quyết các vấn đề thực tiễn, gắn việc học đi đôi với hành…”.
Đỗ Giang Quân
Nghị quyết 57 thúc đẩy mạnh mẽ giáo dục: Giáo viên, nhà trường mạnh dạn bước ra ngoài “vùng an toàn”
Bình luận (0)