Với chương trình thí điểm này, người học có thể học thẳng từ cử nhân lên tiến sĩ, phù hợp với mô hình phổ biến ở các ĐH nghiên cứu hàng đầu thế giới. Đồng thời, những nghiên cứu sinh có thành tích học tập và nghiên cứu xuất sắc sẽ được xét bảo vệ luận án trước thời hạn. Thực tế, nhiều trường ĐH danh tiếng trên thế giới cho phép bảo vệ sớm với kết quả nghiên cứu vượt trội.
ĐH Quốc gia TP.HCM vừa qua có ban hành quy định thí điểm một số nội dung về đào tạo trình độ tiến sĩ. Đây được xem là bước đi tiên phong nhằm hiện thực hóa mục tiêu đào tạo nhân lực trình độ cao, từng bước tiệm cận với chuẩn mực quốc tế.
Khắc phục những hạn chế trong đào tạo tiến sĩ
Về lý do thí điểm đào tạo chương trình này, PGS.TS Trần Cao Vinh (Phó Giám đốc ĐH Quốc gia TP.HCM) chia sẻ, trong bối cảnh hội nhập sâu rộng và cạnh tranh toàn cầu, đào tạo tiến sĩ là một trong những trụ cột then chốt giúp nâng tầm vị thế của ĐH nghiên cứu. Tại nhiều ĐH hàng đầu châu Á như ĐH Thanh Hoa (Trung Quốc), ĐH Quốc gia Singapore, ĐH Tokyo (Nhật Bản), lực lượng nghiên cứu sinh tiến sĩ đóng vai trò chủ lực trong các hoạt động nghiên cứu khoa học. Chẳng hạn, tại ĐH Thanh Hoa, nghiên cứu sinh tiến sĩ chiếm đến 51% tổng số học viên sau ĐH và chiếm 38% quy mô toàn trường. Đây chính là yếu tố nền tảng giúp các trường này duy trì và liên tục cải thiện thứ hạng trên những bảng xếp hạng ĐH quốc tế.
Với tầm nhìn trở thành hệ thống ĐH nghiên cứu trong tốp đầu châu Á, trong những năm qua công tác đào tạo tiến sĩ tại ĐH Quốc gia TP.HCM đã có nhiều cải tiến nhưng vẫn còn không ít hạn chế cần khắc phục. Cụ thể, thời gian hoàn tất chương trình kéo dài thực tế từ 5-7 năm; cơ chế đào tạo chưa đủ linh hoạt để thu hút người học; quy trình đào tạo còn mang nặng tính hành chính. Ngoài ra, đa phần nghiên cứu sinh phải vừa học vừa làm ảnh hưởng đến chất lượng nghiên cứu. Đội ngũ giáo sư đầu ngành vẫn còn thiếu ở một số lĩnh vực; mức độ quốc tế hóa và gắn kết với nghiên cứu khoa học còn hạn chế. Những bất cập này đang là rào cản trong việc nâng cao chất lượng đào tạo tiến sĩ tại ĐH Quốc gia TP.HCM.
Từ việc nhìn nhận rõ những bất cập nội tại và tham khảo kinh nghiệm từ các ĐH hàng đầu thế giới, ĐH Quốc gia TP.HCM đã ban hành quy định thí điểm đào tạo tiến sĩ theo chuẩn quốc tế như một giải pháp đột phá nhằm mở rộng quy mô, nâng cao chất lượng đào tạo tiến sĩ, đồng thời xây dựng một hành lang pháp lý linh hoạt hơn. Quy định này chuyển từ quản lý hành chính sang quản trị kiến tạo: Xây dựng khung quy định chung, trên cơ sở đó các đơn vị xây dựng quy định chi tiết, cụ thể; đồng thời giao quyền cho hội đồng chuyên môn để bảo đảm tính học thuật và linh hoạt. Đây là bước đi tiên phong nhằm hiện thực hóa mục tiêu đào tạo nhân lực trình độ cao, từng bước tiệm cận với chuẩn mực quốc tế.
Nhiều điểm mới tiệm cận chuẩn mực quốc tế
PGS.TS Trần Cao Vinh cho biết, chương trình đào tạo thí điểm của ĐH Quốc gia TP.HCM tập trung xử lý những bất cập đã nêu bằng 4 đổi mới quan trọng. Thứ nhất, về thời gian đào tạo, chương trình thí điểm cho phép người học thực hiện lộ trình liên thông, học thẳng từ cử nhân lên tiến sĩ, phù hợp với mô hình fast-track Ph.D (chương trình đào tạo tiến sĩ liên thông, rút ngắn thời gian) phổ biến ở các ĐH nghiên cứu hàng đầu thế giới.
Thực tế, ĐH Quốc gia TP.HCM và ĐH Quốc gia Singapore đã hợp tác, triển khai mô hình đào tạo tích hợp cử nhân – thạc sĩ – tiến sĩ (3+1+4), rút ngắn thời gian đào tạo còn 8 năm. Mô hình này không chỉ theo kịp xu thế quốc tế mà còn góp phần nâng cao chất lượng đào tạo. Đồng thời, những nghiên cứu sinh có thành tích học tập và nghiên cứu xuất sắc sẽ được xét bảo vệ luận án trước thời hạn. Trên thực tế, nhiều trường ĐH danh tiếng trên thế giới cho phép bảo vệ sớm với kết quả nghiên cứu vượt trội.
Thứ hai, về phương thức đào tạo và đánh giá các công bố khoa học, người học được lựa chọn giữa phương thức kết hợp học phần với nghiên cứu khoa học hoặc tập trung toàn thời gian cho đề tài, phù hợp thế mạnh, mục tiêu cá nhân.
Công bố khoa học được đánh giá linh hoạt hơn, phù hợp với đặc thù, chuẩn mực và thông lệ quốc tế của các ngành/nhóm ngành, đồng thời hạn chế việc áp dụng cùng một quy định cho tất cả các ngành/nhóm ngành. Thí điểm đối với nhóm ngành máy tính – công nghệ thông tin và điện – điện tử – tự động hóa: Nghiên cứu sinh là tác giả chính của ít nhất 1 công bố trong danh mục Web of Science (WoS) hoặc Scopus (ngoài các yêu cầu cơ bản trong chương trình đào tạo tiến sĩ theo quy định). Ngoài ra, nếu là tác giả chính của ít nhất 3 công bố thuộc WoS/Scopus (trong đó có tối thiểu 1 bài thuộc Q2 hoặc hội nghị uy tín hạng B trở lên), nghiên cứu sinh có thể được xét miễn quy trình phản biện độc lập.
Thứ ba, về học bổng và hỗ trợ học phí, nghiên cứu sinh có thể nhận học bổng và hỗ trợ học phí từ nhiều nguồn như từ cơ sở đào tạo, từ ĐH Quốc gia TP.HCM, từ các đề tài – dự án, nguồn tài trợ xã hội, từ chính giảng viên hướng dẫn. “Việc xây dựng chính sách này là cam kết mạnh mẽ của ĐH Quốc gia TP.HCM trong việc đào tạo, thu hút nguồn nhân lực trình độ cao, giúp người học có kế hoạch, động lực và toàn tâm học tập, nghiên cứu. Mô hình này tương tự các ĐH hàng đầu thế giới, nơi nghiên cứu sinh được hỗ trợ chủ yếu qua các dự án của giảng viên” – ông Vinh khẳng định.
Thứ tư, nâng cao năng lực nghiên cứu, thúc đẩy nhóm nghiên cứu mạnh. Những trường ĐH lớn trên thế giới thường cho phép các giáo sư có nhóm nghiên cứu mạnh, có nhiều đề tài và công bố chất lượng tốt được hướng dẫn nhiều nghiên cứu sinh. Quy định thí điểm này cho phép điều chỉnh số lượng nghiên cứu sinh phù hợp với năng lực và thành tích của giảng viên. Điều này cũng mở ra cơ hội cho nghiên cứu sinh được tham gia các đề tài thực tiễn, thúc đẩy giảng viên phát triển nhóm nghiên cứu mạnh, nâng cao năng lực khoa học và kết nối với nguồn tài trợ trong lẫn ngoài nước.
“Trong bối cảnh toàn cầu hóa, chuyển đổi số và đổi mới sáng tạo ngày càng mạnh mẽ, đây không chỉ là bước đi chiến lược nhằm nâng cao vị thế học thuật của ĐH Quốc gia TP.HCM mà còn là tín hiệu rõ ràng về sự chuyển mình thực chất của giáo dục ĐH Việt Nam: Từ quản lý sang kiến tạo, từ truyền thống sang đột phá, từ trong nước ra quốc tế” – ông Vinh nói.
Thục Trân
Bình luận (0)