Nghĩa gốc của từ “tốt nghiệp”, tốt (毕) ở đây không phải là tốt đẹp như trong tiếng Việt, mà nghĩa là xong, kết thúc, hoàn thành. “Nghiệp” (业) ở đây là công việc, sự nghiệp, nghề nghiệp hoặc lĩnh vực học tập. Tốt nghiệp (毕 业) nghĩa là hoàn thành công việc học tập hoặc nghề nghiệp, dùng để chỉ việc kết thúc quá trình học hành, tốt nghiệp. Như vậy, thi tốt nghiệp THPT chủ yếu là sát hạch để đánh giá xem học sinh có đủ kiến thức, kỹ năng và năng lực cần thiết để hoàn thành chương trình học phổ thông hay không. Tức là, thi tốt nghiệp mang tính chất kiểm tra mức độ hoàn thành chương trình giáo dục của học sinh, không phải để chọn lựa ai giỏi hơn, mà chỉ cần đạt yêu cầu là được công nhận tốt nghiệp. Đề thi do đó tập trung vào kiến thức đã học trong suốt quá trình học, không yêu cầu sáng tạo vượt trội mà chủ yếu kiểm tra sự tiếp thu và vận dụng kiến thức cơ bản. Thi tốt nghiệp là một cột mốc đánh giá mức độ thành thạo của học sinh với các kiến thức cơ bản của chương trình. Khi đề thi tốt nghiệp quá khó, khó đến mức giáo viên môn chuyên và giáo viên người nước ngoài (đối với môn tiếng Anh) phải “kêu trời” thì nghĩa là đã có sự sai lệch trong việc thiết kế đề thi (đưa đề thi tuyển sinh hay đề thi học sinh giỏi vào kỳ thi tốt nghiệp), không phù hợp với mục tiêu và đối tượng thi tốt nghiệp. Và khi đề thi quá khó, có thể có một số vấn đề cần lưu ý: Một là, đề thi không phù hợp với đối tượng: Đề thi nên căn cứ vào những kiến thức học sinh đã được học trong suốt chương trình phổ thông, chứ không phải yêu cầu quá nhiều kiến thức nâng cao hoặc kiến thức ngoài chương trình. Nếu yêu cầu trong đề thi vượt quá khả năng của đa số học sinh, thì sẽ không thể đạt được mục tiêu “sát hạch” như mong muốn. Hai là, khó khăn trong việc đánh giá công bằng: Đề thi quá khó khiến cho một số học sinh không thể hoàn thành, dẫn đến việc không thể đánh giá chính xác năng lực thực sự của các em. Mục tiêu của kỳ thi tốt nghiệp là giúp học sinh chứng minh các em đủ năng lực để ra trường, chứ không phải để tạo ra sự phân biệt rõ rệt giữa học sinh. Ba là, phản ứng từ giáo viên và học sinh: Khi giáo viên và học sinh đều cảm thấy đề thi khó vượt quá mức chấp nhận, điều đó cho thấy có sự mất cân đối giữa yêu cầu của kỳ thi và năng lực thực tế của học sinh. Điều này có thể làm giảm tính hiệu quả của kỳ thi, thậm chí gây ra tâm lý lo lắng, căng thẳng cho học sinh và giáo viên. Bốn là, công nhận kết quả không chính xác: Nếu đề thi quá khó, thì việc đánh giá kết quả có thể không phản ánh đúng năng lực của học sinh. Điều này có thể dẫn đến một sự đánh giá không công bằng về năng lực học sinh, đặc biệt là đối với những em không thể hoàn thành được bài thi dù có năng lực cơ bản.
Trần Quang Đại
Bình luận (0)