Các chuyên gia bày tỏ sự đồng tình với quy định “giờ chơi không điện thoại” mà ngành giáo dục TP.HCM tính triển khai tại tất cả các cơ sở giáo dục trên địa bàn thành phố.
Ảnh hưởng trực tiếp đến các chuẩn mực, hành vi ứng xử trong nhà trường
TS.Bùi Hồng Quân (Trưởng khoa Giáo dục Mầm non, Trường ĐH Sư phạm TP.HCM) cho rằng trong kỷ nguyên số, điện thoại di động đã trở thành phương tiện công nghệ phổ biến, đóng vai trò hỗ trợ học tập và mở rộng cơ hội tiếp cận tri thức cho học sinh các cấp. Tuy nhiên, sự hiện diện quá mức của thiết bị này trong môi trường học đường lại nảy sinh nhiều thách thức về mặt giáo dục và phát triển nhân cách. Các nghiên cứu cho thấy việc lạm dụng điện thoại làm suy giảm giao tiếp trực tiếp, hạn chế hoạt động thể chất và gia tăng nguy cơ các vấn đề tâm lý như lo âu, trầm cảm và cảm giác bị cô lập xã hội. Ở bình diện học tập, bằng chứng thực nghiệm cho thấy chính sách hạn chế điện thoại trong trường học giúp cải thiện thành tích, đặc biệt là ở nhóm học sinh có kết quả thấp.
Từ góc nhìn văn hóa học đường, TS. Quân chỉ ra rằng điện thoại di động ảnh hưởng trực tiếp đến các chuẩn mực và hành vi ứng xử trong nhà trường. Văn hóa ứng xử học đường được định nghĩa như một hệ thống giá trị và chuẩn mực, định hướng các mối quan hệ thầy và trò, trò và trò và quan hệ giữa học sinh với cộng đồng. Đây là nền tảng hình thành môi trường giáo dục lành mạnh, nơi các giá trị nhân văn, tôn trọng và trách nhiệm được nuôi dưỡng. Tuy nhiên, nhiều nghiên cứu gần đây chỉ ra sự dịch chuyển đáng kể từ giao tiếp trực tiếp sang giao tiếp qua màn hình, từ hoạt động tập thể sang hành vi mang tính cá nhân hóa, dẫn đến sự suy giảm gắn kết cộng đồng học đường.
Để định hình văn hóa ứng xử học đường trong bối cảnh số, TS. Quân nhấn mạnh nhà trường cần đồng bộ nhiều giải pháp. Trong đó, cần giáo dục ý thức cho học sinh thông qua việc tích hợp nội dung giáo dục kỹ năng sống, kỹ năng sử dụng công nghệ có trách nhiệm và văn hóa ứng xử học đường vào các hoạt động, sinh hoạt tập thể.
Xây dựng quy tắc ứng xử rõ ràng dưới dạng nội quy chính thức. Việc triển khai mô hình “Nói không với điện thoại trong giờ ra chơi” không chỉ góp phần duy trì kỷ luật mà còn giúp tạo ra môi trường giao tiếp trực tiếp. Song song đó, nhà trường cần tổ chức các hoạt động thay thế hấp dẫn, bao gồm trò chơi vận động, trò chơi dân gian, câu lạc bộ và xây dựng “góc sinh hoạt cộng đồng” nhằm khuyến khích học sinh giao lưu trực tiếp, tăng cường gắn kết tập thể.
“Đặc biệt là sự phối hợp ba môi trường: gia đình – nhà trường – xã hội. Gia đình cần quản lý và định hướng thời gian sử dụng thiết bị của con cái; nhà trường có trách nhiệm giám sát, nhắc nhở và khuyến khích; trong khi xã hội, đặc biệt là truyền thông, cần lan tỏa thông điệp về việc sử dụng công nghệ có trách nhiệm, tạo môi trường đồng thuận trong việc hạn chế lạm dụng điện thoại”, TS. Quân nêu.
Cần có biện pháp hạn chế học sinh sử dụng điện thoại trong giờ học, giờ chơi
ThS.BS Đặng Hoàng Khánh Duy (giảng viên Bộ môn Nhi, Trường ĐH Quốc tế Hồng Bàng) nêu thực tế, không chỉ trong học tập mà ngay cả trong giờ ra chơi – khoảng thời gian vốn dành cho nghỉ ngơi, vận động và giao lưu – nhiều em học sinh vẫn “dán mắt” vào màn hình.
Khảo sát của UNICEF năm 2022 cho thấy, 82% trẻ em Việt Nam từ 12-13 tuổi sử dụng internet hàng ngày, con số này ở lứa tuổi 14-15 là 93%. Trong khi đó, thời gian trẻ em Việt Nam sử dụng mạng xã hội là từ 5-7 giờ mỗi ngày. Vấn đề bảo vệ trẻ em Việt Nam trên mạng đang đặt ra nhiều thách thức. Trong 6 nhóm rủi ro khi trẻ em tham gia môi trường mạng có vấn đề nghiện internet.
Năm 2024, theo thống kê của Bộ Lao động – Thương binh và Xã hội, có gần 90% trẻ em Việt Nam truy cập internet hàng ngày, nhưng chỉ có khoảng 35% các em được học về cách bảo vệ mình trên môi trường mạng.
Giám sát giáo dục toàn cầu năm 2023 của UNESCO chỉ rõ, việc sử dụng công nghệ trong lớp học cũng có thể làm gián đoạn việc học tập. Ở Việt Nam, 30% học sinh được khảo sát trong báo cáo này cho biết việc sử dụng công nghệ để học tập làm tăng sự lo lắng và xao nhãng trong các hoạt động phi học thuật. Việc sử dụng điện thoại di động được cho là gây rối, gây khó khăn cho giáo viên trong quản lý lớp học.
| Dự kiến triển khai đồng loạt “giờ chơi không điện thoại” từ tháng 1-2026
Dự thảo kế hoạch triển khai thực hiện hạn chế sử dụng điện thoại, thiết bị điện tử trong giờ ra chơi tại các cơ sở giáo dục trên địa bàn TP.HCM được Sở GD-ĐT TP.HCM dự kiến triển khai với 2 giai đoạn: Giai đoạn 1 – thí điểm từ tháng 10-2025 đến hết học kỳ I năm học 2025-2026, thực hiện thí điểm tại 16 trường thuộc 16 cụm trên địa bàn thành phố. Giai đoạn 2 (mở rộng, chính thức): Từ tháng 1-2026, triển khai đồng loạt tại tất cả các cơ sở giáo dục phổ thông trên địa bàn thành phố. Sở GD-ĐT TP.HCM yêu cầu, tùy theo tình hình thực tế, cơ sở giáo dục xây dựng phương án, quy trình quản lý điện thoại di động, thiết bị điện tử mà học sinh mang đến trường. Các hoạt động thay thế bao gồm hoạt động thể thao và vận động; hoạt động văn nghệ và sáng tạo; trò chơi dân gian và tập thể. |
Từ thực tế này, BS Duy kiến nghị trường học cần có biện pháp để hạn chế học sinh sử dụng điện thoại trong giờ học, giờ chơi. Tăng cường các hoạt động thay thế như khuyến khích trò chơi vận động, tạo góc đọc sách, câu lạc bộ sở thích…
Trong khi đó, thầy Nguyễn Trọng Nghĩa (Phó Hiệu trưởng Trường Đoàn Lý Tự Trọng, TP.HCM) lại nêu ra 3 nhóm giải pháp của tổ chức Đoàn – Đội giúp đội viên, học sinh tham gia tích cực các hoạt động trải nghiệm sáng tạo thay thế việc sử dụng điện thoại di động trong giờ ra chơi. Đó là: Nhóm giải pháp xây dựng môi trường giáo dục thân thiện, hỗ trợ nhu cầu rèn luyện thân thể, tăng cường tương tác, giao lưu cho học sinh trong trường phổ thông; nhóm giải pháp tham gia tổ chức sân chơi tìm hiểu khoa học thường thức, khéo tay hay làm cho học sinh trong trường phổ thông; nhóm giải pháp tham gia tổ chức sân chơi giao lưu văn hóa, năng khiếu nghệ thuật dành cho học sinh trong trường phổ thông.
“Từ thực tiễn hiện nay, chúng tôi thấy rằng tổ chức Đoàn – Đội cần đồng hành cùng ngành giáo dục tổ chức nhiều giải pháp đồng bộ, hiệu quả góp phần xây dựng môi trường giáo dục toàn diện, văn minh hiện đại và phù hợp với sự phát triển tâm lý, nhu cầu của đội viên, học sinh trong giai đoạn hiện nay”, thầy Nghĩa nêu.
Bài, ảnh: Đỗ Yến
Bình luận (0)