Tôm hùm đất nhộn nhịp trên chợ online

GS.TS Nguyễn Lân Dũng – Phó Chủ tịch Thường trực Viện Sinh vật Việt Nam – khẳng định, tôm hùm đất (tôm càng đỏ) là loại thủy sinh có nguồn gốc ngoại lai không được phép kinh doanh tại Việt Nam. Tuy nhiên, loại động vật có hại này đang được đưa vào nước ta một cách khó kiểm soát để làm thực phẩm bằng nhiều con đường khác nhau.

Tôm hùm đất được rao bán trên mạng

Dù chưa có mặt phổ biến tại các chợ truyền thống và siêu thị nhưng trên các trang kinh doanh mạng thị trường mua bán tôm hùm đất lại đang nhộn nhịp để chế biến như một thực phẩm tiêu dùng hàng ngày.

Hấp dẫn từ lời rao hàng

Tại chợ Tân Mỹ, P.Tân Phú, Q.7, khi chúng tôi hỏi mặt hàng tôm hùm đất thì hầu hết các chủ sạp đều trả lời không bán nhưng họ đều khuyên muốn mua thì lên mạng là có ngay. Đúng như vậy, chỉ cần mở các trang facebook: “Tôm hùm đất sống, Tôm hùm đất Sài Gòn, Tôm hùm đất Hà Nội, Tôm hùm đất Crawfish” là có đủ mặt hàng tôm hùm đất nhập khẩu đông lạnh và tươi sống. Hầu hết các shop chợ online đều đưa ra những lời quảng cáo hấp dẫn: “Đây là loại tôm được nhiều khách hàng tại Việt Nam ưa chuộng. Từ những con crawfish bắt sống lên số lượng lớn, được ngư dân đưa vào máy xử lý sạch và cho vào máy xông nhiệt chín. Qua một hệ thống đông lạnh để mạ băng lớp tuyết bên ngoài, đóng thùng và vận chuyển về Việt Nam. Với quy cách gọn nhẹ, tiện lợi phù hợp cho những bữa tiệc gia đình hoặc làm quà biếu tặng. Hàng nhập khẩu chính ngạch”.

Gõ vào Google, hơn 700.000 kết quả hiển thị từ khóa “tôm hùm đất” cũng đã thể hiện độ nóng về thị trường kinh doanh loại thực phẩm nhập ngoại này. Bên cạnh các hình ảnh về tôm hùm đất, các chủ kinh doanh online có tiếng như Đào hải sản, Hiếu hải sản, Hải sản online… đều đưa ra những lời rao về tôm hùm đất được nhập khẩu, chất lượng giá rẻ. Đối với nhà hàng quán ăn còn có giá tốt và rẻ hơn. Không chỉ là mặt hàng tươi sống, nhiều nhà hàng cũng lên tiếng giới thiệu các món ăn hấp dẫn được chế biến từ tôm hùm đất hoặc hướng dẫn cách chế biến tôm hùm đất tại nhà. Trong đó cách chế biến phổ thông nhất là nấu tôm hùm đất với các nguyên liệu như: cam Mỹ, bắp Mỹ, khoai tây với các gia vị khác giống như món lẩu.

Phạt nặng kinh doanh động vật ngoại lai có hại

GS.TS Nguyễn Lân Dũng lý giải, tôm hùm đất tiếng Anh là Crawfish hay Redclaw, và tên khoa học là Cherax quadricarinatus. Nó là một loài tôm nhiệt đới, thường có màu xanh sẫm và nâu đỏ. Chúng có 5 cặp chân rất khỏe dùng để đào hang. Đôi mắt kép nên thị giác rất tốt, hai cặp hàm rất khỏe với ba cặp chân ở hàm dùng để đưa thức ăn vào miệng. Khi bị đe dọa, chúng có thể chạy giật lùi cực nhanh bằng cách búng mạnh gai đuôi ở cuối bụng. Tôm hùm đất có khả năng sinh sôi nảy nở cực nhanh. Tuy nhiên theo GS.TS Dũng, tôm hùm đất nếu lọt ra ngoài môi trường như ốc bươu vàng cũng hoàn toàn có thể gây ra cuộc tàn phá mới với nông nghiệp. Chúng cắt ngang thân cây lúa, ăn tất cả các loại búp cây non, ăn được cả các loài tôm cá nhỏ. Chúng là nguồn gây những bệnh nguy hiểm cho các vùng nuôi tôm và gây ra dịch bệnh nghiêm trọng, kể cả các mầm bệnh là virus gây ra dịch bệnh đốm trắng ở tôm. Nó chính là loài sinh vật ngoại lai nguy hiểm đã từng gây hại ở Trung Quốc. Từ năm 2012, Việt Nam đã nuôi thử loài tôm này tại một trạm thực nghiệm ở Phú Thọ nhưng về sau thấy chúng nguy hiểm quá nên dừng lại ngay.

Từ năm 2013, Nhà nước đã đưa loài này vào danh sách sinh vật ngoại lai cấm nhập khẩu. Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn đã có công văn hỏa tốc yêu cầu UBND các cấp và cơ quan hải quan mọi địa phương tăng cường kiểm tra và xử lý nghiêm các hành vi nhập khẩu, lưu giữ và buôn bán loài tôm nguy hiểm này. Bộ luật Hình sự 2015 đã ghi: Người nào nhập khẩu, phát tán các loài ngoại lai xâm hại sẽ bị phạt tiền từ 100 triệu đồng đến 1 tỷ đồng, phạt cải tạo không giam giữ đến 3 năm hoặc phạt tù từ 1 năm đến 5 năm.

Theo báo cáo của Cục Hải quan TP.HCM, chỉ 5 tháng đầu năm (tính đến ngày 15-5), tôm hùm đất tiếp tục được nhập khẩu vào Việt Nam với tổng số lượng hơn 30 tấn, kim ngạch hơn 132.000 USD. Theo đó, mỗi ký tôm hùm đất loại đông lạnh nhập về Việt Nam có giá gần 90.000-100.000 đồng, rẻ hơn 4-6 lần so với giá bán lẻ đến tay người tiêu dùng. Hiện, trên các chợ online, tôm hùm đất được rao bán với giá 350.000-700.000 đồng/kg. Từ ngày 13 đến ngày 23-5-2019, cán bộ kiểm soát cửa khẩu quốc tế Lào Cai đã bắt giữ tổng cộng gần 700kg tôm hùm đất nhập lậu vào Việt Nam qua đường cư dân biên giới. Giá trị của những lô hàng này lên đến 142 triệu đồng. Chính vì thế để ngăn chặn hiểm họa này, ngày 23-5, một lần nữa Tổng cục Hải quan đã có văn bản gửi đến các tỉnh, thành phố và các cơ quan chức năng tăng cường kiểm soát việc nhập khẩu tôm hùm đất. Tuy nhiên trên chợ online việc kinh doanh loại thủy sinh ngoại lai này vẫn diễn ra rầm rộ bất chấp mọi cảnh báo từ cơ quan chức năng để thị trường Việt Nam trở thành thị trường béo bở cho các đầu nậu kinh doanh hàng cấm một cách bất hợp pháp gây ảnh hưởng đến môi sinh, môi trường.

Nguyễn Hoàng Anh