Hơn 50 năm kể từ ngày quê hương im tiếng súng, những tờ biên nhận ghi lại công lao đóng góp hàng tấn lương thực, thực phẩm cho cách mạng trong những năm tháng chiến tranh giành độc lập của gia đình ông Hồ Ca Đưng ở thôn Pa Ling, xã A Vao (huyện Đakrông, Quảng Trị) vẫn còn nguyên nét mực. Ngoài 80 tuổi, người con Pa Kô ấy vẫn lặng thầm một tình yêu dành cho quê hương bằng những việc làm gương mẫu cho con cháu học tập…
Ngoài 80 tuổi, ông Hồ Ca Đưng sống gương mẫu ở A Vao
Những tấm phiếu của một tấm lòng vì quê hương
Ngoài 80 tuổi, ông Hồ Ca Đưng vẫn khỏe mạnh và rất minh mẫn. Câu chuyện về những năm tháng chiến tranh, ông cùng gia đình chung tay cùng đồng bào bảo vệ quê hương vẫn còn vẹn nguyên trong ký ức. Ông say sưa kể về những ngày tham gia gùi hàng hóa phục vụ chiến trường. Những ngày đôi chân tuổi trẻ vượt suối, băng rừng tới tận Khe Sanh trong muôn vàn gian khổ mà vẫn một lòng vì cách mạng. “Cách mạng gọi thì mình cứ đi. Khổ nhưng giành lại bình yên cho bà con dân bản thì đều xứng đáng”, ông Hồ Ca Đưng nói.
Hồi ức được ông lật giở bằng giọng kể thật trầm và chậm rãi. Bất chợt ông dừng câu chuyện, lấy ra một tập giấy viết tay bằng nét mực đã có phần cũ và nhòe. Ông nói, đây là những tờ giấy biên nhận việc gia đình ông đóng góp lương thực, thực phẩm cho cách mạng trong thời gian kháng chiến chống Mỹ, cứu nước. Những tờ giấy viết tay vết mực đã nhòe đi nhưng vẫn rõ nét, nhiều tờ in theo mẫu đánh máy ghi với tiêu đề “biên lai” hoặc “phiếu thu”, ghi rõ số lượng gạo nhận kèm ngày tháng, có đóng dấu hoặc chữ ký, ngày tháng, tên của người đóng góp và người nhận. Đặc biệt, các tờ biên nhận còn có ghi rõ “khoản đóng góp quỹ cách mạng”, “đóng góp nuôi quân”… Có những tờ viết tay được đóng dấu tròn đỏ còn rõ chữ “Tiểu đoàn 364”.
Ông Hồ Ca Đưng nói, sau 50 năm trải qua lửa đạn trong chiến tranh, rồi hòa bình trải qua bao nhiêu nắng mưa bão lũ, thậm chí đã có lúc nhà bị cháy nhưng ông vẫn giữ những tấm phiếu viết tay ghi lại đóng góp của gia đình cho kháng chiến. “Sau chiến tranh, tôi sang Lào sinh sống và làm ăn. Năm 2006, khi ấy gia đình tôi còn đang ở Lào thì nhà cháy, tôi lao vào lửa để lấy túi đựng những giấy tờ này. Ngày trước, bố tôi là cụ Vỗ Hing xem những tờ giấy này là di sản quý báu để lại cho các con. Bố dặn phải giữ gìn thật kỹ, không để thất lạc mất để khi đất nước thống nhất thì đưa cho Nhà nước xem. Sau vụ cháy đó, tôi cùng gia đình về lại thôn Pa Ling, xã A Vao sinh sống. Năm 2019, gia đình tôi được cấp quốc tịch Việt Nam”, ông Hồ Ca Đưng kể.
Ông Hồ Ca Đưng sinh ra trong gia đình có 4 anh em trai. Trong đó, 2 người đi bộ đội địa phương, 2 người tham gia du kích. Các con đi bộ đội, bố mẹ ông ở nhà sản xuất, đóng góp lương thảo cho chính quyền cách mạng. Hồi ấy, gia đình cụ Vỗ Hing có nhiều nương rẫy, canh tác được nhiều lương thực. Khi nghe cách mạng kêu gọi thì gia đình cụ đã sẵn sàng đóng góp lúa gạo, sắn để ủng hộ kháng chiến. Mỗi lần các đơn vị tiếp nhận đều ghi giấy biên nhận cho gia đình. Trong vòng 11 năm, từ năm 1960 đến năm 1971, nhiều tờ biên nhận vẫn còn nguyên nét chữ: “Tôi nhận 3 chặt muối, ngày 31-8-61”, “Tôi ban cung cấp công trường có nhận số gạo của thôn Prin C 28 thùng, hai mươi tám thùng. Vậy tôi làm biên lai nhận cho Vỗ Hing sau này tiện bề thanh toán, ngày 24-1-62”, “Ban vận động có nhận của khu vực Prin C 17 chặt và một con heo. Số gạo ủng hộ ủy ban kháng chiến Hướng Hóa”. “Tôi Huỳnh Tấn Dũng, Đoàn 6 có nhận số sắn nuôi quân cho bộ đội là 100 gốc (một trăm gốc), ngày 23-12-69”…
Xứng đáng được ghi nhận
Năm 2019, sau khi nhập quốc tịch Việt Nam, ông Hồ Ca Đưng được chính quyền địa phương cấp đất và tạo điều kiện làm giấy tờ tùy thân để hưởng các chế độ chính sách cho hộ nghèo. Ông Hồ Ca Đưng nói, tuổi trẻ ông từng nhiều năm tham gia gùi hàng hóa phục vụ cách mạng. Nhưng khoảng thời gian tham gia cách mạng của ông đến nay đều không còn giấy tờ gì chứng minh. Vì thế, ông không được hưởng khoản trợ cấp nào. Những người cùng thời với ông Đưng hiện sinh sống ở A Vao và các vùng lân cận đều kể lại, khi đó, họ đã thấy ông Đưng gùi hàng, chiến đấu ở Khe Sanh. Ông Hồ Mơn ở thôn Pa Ling nói: “Ở đây cũng nhiều người tham gia phục vụ cách mạng, được cấp giấy chứng nhận nhưng vì nhà cháy rồi thời gian qua lâu rồi, không lưu giữ được giấy tờ ”.
Những tấm phiếu biên nhận ghi nhận sự đóng góp của gia đình ông Hồ Ca Đưng cho cách mạng
Bà Nguyễn Khoa Kim Bội (nguyên Phó Chủ tịch Ủy ban MTTQ Việt Nam tỉnh Thừa Thiên - Huế, nguyên đại biểu Quốc hội khóa IX) cho biết, từ năm 2018 đến nay bà vẫn giữ mối liên hệ với gia đình ông Hồ Ca Đưng. Theo bà Bội, tháng 9-1968, bà được Huyện ủy Phong Điền cho lên rừng theo chủ trương của Khu ủy Thừa Thiên - Huế để bồi dưỡng, học tập. Bà Bội đã về Prin C (A Vao) và ở nhà ông Đưng để “cùng ăn, cùng ở, cùng làm”. Trong thời gian đó, bà bị sốt rét và được gia đình ông Đưng cưu mang. Sau này, bà Bội nhiều lần tìm lại gia đình ông Đưng nhưng không được. Năm 2018, thông qua Đồn biên phòng A Vao, bà Bội đã tìm lại được ông Đưng. Nhớ ơn sự bao bọc của gia đình, bà Bội thường xuyên gửi thực phẩm tặng cho ông Đưng.
Bà Hồ Thị Thanh Tâm, Bí thư Đảng ủy xã A Vao cho biết, trước đây, chính quyền đã thực hiện thống kê, rà soát để chi trả cho các hộ dân đã có những đóng góp cho cách mạng trong thời gian kháng chiến chống Mỹ, cứu nước. Những người có giấy tờ đều đã được nhận đầy đủ. Năm 2019, ông Hồ Ca Đưng nhập quốc tịch Việt Nam thì việc chi trả đã tiến hành xong. Năm 2023, xã A Vao đã ghi nhận các tấm phiếu đóng góp của ông Đưng và có văn bản gửi đến Phòng LĐ-TB&XH huyện Đakrông để có hình thức ghi nhận đóng góp của gia đình ông. Phòng đang nghiên cứu để hỗ trợ trở lại gia đình ông những gì đã đóng góp theo quy định của pháp luật. Tuy nhiên, việc thực hiện chủ trương của Nhà nước đã kết thúc từ lâu, nay chỉ còn một mình gia đình ông Hồ Ca Đưng nên cũng rất khó.
Thiên Phúc - Thanh Lê